شبیه‌‌ سازی تبخیر-تعرق مرجع ماهانه بدون داده‌ های اقلیمی با استفاده از محاسبات نرم در غرب و شمال‌ غرب ایران

فرایند تبخیر تعرق به عنوان یکی از مولفه‌های اصلی چرخه‌ی آب‌شناسی دارای اهمیت فراوانی در مدیریت و توسعه‌ی منابع آب، و نیز برنامه‌ریزی آبیاری می‌باشد. در تحقیق حاضر، به‌منظور براورد تبخیر‌‌تعرق غرب و شمال غرب ایران، روش ترکیبی پنمنمانتیث فائو56 به‌عنوان مرجع در نظر گرفته‌شد، و دقت چهار شبیه‌‌ مختلف داده مبنا شامل، شبکه‌ی ‌عصبی مصنوعی (ann)، سامانه‌ی استنتاج تطبیقی فازیعصبی (anfis) از دو نوع افراز شبکه (gp)، دسته‌بندی تفریقی (sc) و شبیه‌ برنامه‌ریزی بیان ژن (gep)، موردبررسی قرار گرفتند. به این منظور، مقادیر ضریب فصلی (شماره‌ی ماه)، عرض جغرافیایی، طول جغرافیایی و ارتفاع 12 ایستگاه در غرب و شمال غرب ایران جهت براورد  تبخیر‌‌تعرق به‌عنوان ورودی به شبیه‌‌ها معرفی شدند. برای شبیه‌­های شبکه‌ی ‌‌عصبی مصنوعی، فازیعصبی از نوع افراز شبکه، و فازیعصبی از نوع دسته­بندی تفریقی حداکثر مقادیر ضریب تبیین (r2) به ترتیب 994/0، 998/0 و 997/0 در ایستگاه سنندج، و برای شبیه‌ برنامه‌ریزی بیان ژن، 982/0 در ایستگاه خوی مشاهده شد. محدوده‌‌ی مقدار ریشه میانگین مربعات خطا (rmse) برای شبیه‌ شبکه‌ی ‌عصبی‌ مصنوعی، فازی عصبی از نوع افراز شبکه، فازی عصبی از نوع دسته­بندی تفریقی، و برنامه‌ریزی بیان ژن به ترتیب 311/0551/1، 319/1368/0، 80/1 450/0 و 833/0 435/0 میلی‌متر بر روز به دست آمدند. نتایج تحقیق بیانگر دقت بالای شبیه‌ برنامه‌ریزی بیان ژن در پیش‌بینی تبخیر‌تعرق متوسط مرجع ماهانه می­باشند. بنابراین، شبیه‌ gep می‌تواند به‌عنوان شبیه‌ی ساده برای جایگزینی روابط تجربی جهت تخمین تبخیرتعرق در پژوهش‌های بعدی مورد استفاده قرار گیرد.