تعیین ارزش‌گذاری آب زیرزمینی با مشارکت کشاورزان در دشت کاشمر

مقدمه: کشور ایران به دلیل واقع شدن در منطقه خشک و نیم خشک با مشکل کم‌آبی و خشک سالی‌های پی در پی و شدیدی مواجه بوده و استان خراسان ‌رضوی نیز از این قاعده مستثنی نبوده و کمبود شدید منابع آب در آن احساس می شود که بهبود این شرایط نیازمند رویکردهایی برای تخصیص بهینه منابع آب می باشد. یکی از ابزارهای قوی برای مدیریت تقاضا و تخصیص بهینه منابع آب و تشویق به حفاظت از منابع آبی، قیمت گذاری آب است.روش : برای رسیدن به این هدف بایستی تمایل به پرداخت آب کشاورزی با استفاده از رهیافت توبیت دو مرحله ای هکمن برای شهرستان های کاشمر، کوهسرخ، خلیل‌آباد و بردسکن در سال 1398-1399 بررسی شود.یافته ها: نتایج نشان می دهد که 40 درصد از کشاورزان، حاضر به پرداخت مبلغی بیش از تعرفه فعلی برای دسترسی به آب کشاورزی هستند. بدین ترتیب میانگین تمایل به پرداخت آب در بخش کشاورزی در شهرهای کاشمر، کوهسرخ، خلیل‌آباد و بردسکن به ترتیب 518، 594، 606 و 569 ریال برای هر کشاورز برآورد شده است و هم چنین نتایج حداقل مربعات معمولی نشان می دهد که درآمد کشاورز بیشترین تاثیر مثبت را بر تمایل به پرداخت آب کشاورزی با ضریب 0/21 داشته، یعنی اینکه هر چه درآمد کشاورزان از مصرف آب کشاورزی بیشتر باشد، کشاورزان حاضرند مبالغ بالاتری را برای استفاده از آب کشاورزی به منظور دسترسی آسان‌تر به منابع آب بپردازند و در حالی که متغیرهای سطح زیر کشت و بار تکفل بر تمایل به پرداخت آب کشاورزی تاثیر منفی و معناداری داشته است یعنی هر چه سطح زیر کشت و بار تکفل افزایش یابد، کشاورزان تمایل به پرداخت کمتری برای استفاده از آب کشاورزی دارند.نتیجه گیری: با توجه به اهمیت آب برای کشاورزان مناطق مورد بررسی و تمایل به پرداخت بالای آن‌ها، پیشنهاد می‌شود که با انتقال آب از منطقه پر‌آب به منطقه کم‌آب دسترسی بهتر و آسان‌تر به منابع آب برای کشاورزان فراهم شود.

assessing the value of groundwater by the farmers’ contribution to kashmar plain

introduction: due to the semiarid and arid regions of iran, it is suffering from water scarcity and severe droughts. khorasan razavi province is no exception to this rule, and accordingly it is facing the lack of sufficient water resources, which need to be improved by approaches used for optimal allocation of water resources. water pricing can be an effective tool of demand management and the optimal allocation of water resources as well the protection of water resources.methods: therefore, the aim of this study was to investigate the willingness to pay (wtp) for irrigation water for the cities of kashmar, kuhsorkh, khalilabad and bardeskan using the heckman’s two-stage model during 2019-2020.findings: the results demonstrated that 40 % of farmers were willing to pay more than the current tariff for access to irrigation water. thus, the mean wtp for irrigation water was 518, 594, 606 and 569 rials for the cities of kashmar, kuhsorkh, khalilabad and bardeskan, respectively. the results of the ordinary least squares (ols) also showed that the farmer’s income had the highest positive effect on wtp for irrigation water with a coefficient of 0.21, indicating that the higher the income of farmers consuming irrigation water, the higher the farmers’ wtp for using irrigation water in order to have easier access to water resources. however, variables, such as dependency burden and area of cultivation had a significant negative effect on wtp for irrigation water, suggesting that as the dependency burden, and area of cultivation increased, farmers was less willing to pay for the use of irrigation water. given the importance of water for the farmers living in the study regions and their high wtp, it therefore is recommended to provide better and easier access to water resources for the farmers by transporting water from the water-rich region to water-scarce one.