مدلسازی برخی ویژگی‌های انتشار ذرات نمک از دریاچه ارومیه بر اساس جریانات جوی ترازهای نزدیک سطح زمین

در دهه گذشته به دنبال کاهش شدید آب دریاچه ارومیه، موضوع انتشار نمک از بستر خشک آن به یکی از بحران های محیطی شمال غرب کشور تبدیل شده است. مدلسازی میزان نهشت و ارزیابی مسیر و ارتفاع انتشار ریزگردهای نمکی دریاچه ارومیه بر اساس الگوی وزش بادهای نزدیک سطح زمین هدف اصلی تحقیق حاضر است. روش: در ابتدا سمت وزش بادهای شدید در حاشیه دریاچه تحلیل شد. سپس از طریق انطباق بادهای شدید با تصاویر ماهواره ی مودیس تعدادی از توفان های گردوغبار نمکی انتخاب شده و با تعیین تاریخ و مکان وقوع توفان، مدل hysplit به روش پیشرو در گام زمانی 18 ساعت اجرا شد. برای ارزیابی نتایج مدل، خروجی آن از طریق ترسیم نقشه های همدیدی کنترل شد. یافته ها: نتایج تحقیق نشان داد هر چند امکان وزش بادهای شدید تقریباً از همه جهات جغرافیایی وجود دارد لکن سمت غالب وزش بادهای شدید بر حسب موقعیت از سمت جنوب، جنوب غرب و شمال می باشند. خروجی های مدل نشان داد امکان انتشار نمک دریاچه به تمامی جهات وجود داشته و برحسب سمت و سرعت وزش بادهای سطح زمین و علی الخصوص خصوصیات همدیدی جریانات جوی ترازهای فوقانی؛ سمت انتشار، میزان نهشت و ارتفاع لایه آمیخته با نمک می تواند متفاوت باشد. همچنین سمت انتشار گردوغبار نمکی با سمت وزش بادهای سطوح فوقانی انطباق بیشتری داشته و ذرات برخاسته از بستر دریاچه ممکن است در فاصله 18 ساعت در مسافتی بیش از 200 کیلومتر منتشر شوند. همچنین بر حسب شدت حرکات صعودی جو تا ارتفاع 4000 متری از سطح دریاهای آزاد در درون اتمسفر پخش شوند. نتیجه گیری:با توجه به امکان انتشار گردوغبارهای حاوی نمک از بستر خشک دریاچه ارومیه در مسافت های زیاد، احیاء دریاچه ارومیه و حتی المقدور اجرای اقدامات زیست محیطی با هدف تثبیت گردوغبار در کانون های انتشار نمک  ضروری می نماید.

modeling some dispersion characteristics of saline particles from urmia lake bed based on near surface atmospheric currents

abstractintroduction: desiccation of urmia lake in the last two decades and saline dust emission from its dry bed has become an environmental crisis in the northwest of iran. the main purpose of this study is the modeling of the deposition rate, transport pathway and emission height of saline dust over urmia lake based on near surface winds.methods: in this regard, observed severe winds around the lake were analyzed. subsequently, by matching of strong winds with modis satellite aod products, a number of dust storms generated over urmia lake were selected and then storm generation date and location determined. in next step the hysplit model was run in forward mode for 18 hours. to assess the model results, its outputs were compared with synoptic maps.findings: results showed that although strong winds are possible from all directions, but the prevailing directions are from the south, southwest and north respectively. modeling results showed that saline dust diffusion is possible in all directions, and also transporting pathway, deposition rate and mixed layer height of saline dust can be different in terms of surface winds characteristics and especially upper levels atmospheric currents. based on the results the emission path of the salt dust is more in line with upper levels winds, and raising particles may be emitted a distance of ~200 kilometers in 18 hours. eventually, raising top height of saline particles could up to 4000 meters according to the intensity of ascending fluxes.