محاسبه ساعت مجاز کارکرد چاههای کشاورزی بر مبنای نیاز آبی و الگوی کشت در استان همدان (مطالعه موردی دشت اسد آباد)

مقدمه: خشکسالی‌های اخیر و اضافه برداشت چاه‌ها باعث افت سطح منابع آب زیر‌زمینی در خیلی از دشت‌های کشور شده است. این پژوهش به منظور بررسی و ارائه روش های اصلاحی تعیین ساعت مجاز پمپاژ چاه‌های کشاورزی دشت اسدآباد همدان انجام شد.روش : در این تحقیق سطح زیر کشت محصولات باغی و زراعی طی یک بازه 5 ساله تهیه شد. نیاز آبی محصولات مختلف برای دشت اسد آباد از سند ملی آب استخراج و با در نظر گرفتن راندمان متوسط دشت،  نیاز ناخالص آبیاری محاسبه شد. با  تقسیم نیاز ناخالص آبیاری بر هیدرومدول سه ماهه حداکثر، ساعت مجاز کارکرد چاه در هر ماه محاسبه شد. محاسبات با در نظر گرفتن گیاهان اصلی الگوی کشت و کل گیاهان الگوی کشت به منظور تاثیر الگوی کشت انجام شد.یافته ها: متوسط تعداد ساعت پمپاژ سالانه برای دشت اسدآباد با در نظر گرفتن میانگین هیدرومدول سه ماهه (خرداد، تیر و مرداد ) برابر با 3455 ساعت محاسبه شد که نسبت به ساعت در نظر گرفته شده در دشت اسدآباد حدود 15 درصد بیشتر است. اثر تغییرات سالانه الگوی کشت بر مقدار ساعت کارکرد چاه‌ها در سطح احتمال 5 درصد معنی دار بود. نتایج دو روش اصلاحی محاسبه ساعت پمپاژ باعث افزایش 26 تا 33 درصدی در ساعت کارکرد سالانه چاه‌ها گردید که شرایطی نزدیک تر به واقعیت موجود می باشد. نتیجه گیری: در بررسی حاضر مشخص شد که جهت تعیین ساعت مجاز پمپاژ، به جای استفاده از تمامی گیاهان الگوی کشت، می‌توان از گیاهان عمده الگوی کشت که حدود 90% سطح زیر کشت را تشکیل می دهند استفاده نمود. همچنین بجای برآورد نیاز آبی گیاهان بر اساس سند ملی آب، از روش پنمن- مانتیت اصلاح شده و بر اساس داده‌های هواشناسی به روز استفاده نمود. در بهینه سازی روش هیدرمدول سه ماهه، پیشنهاد می شود تا هیدرومدول واقعی اندازه گیری شده استفاده گردد یا هیدرومدول بر اساس نیاز آبی شش ماهه اول دوره آبیاری گیاهان محاسبه شود.

calculation of permissible working hours of agricultural wells based on water requirement and cropping pattern in the hamedan province (case study: asad abad plain)

abstractintroduction: recent droughts and over-harvesting of wells have caused a drop in the level of underground water resources in many plains of the country. this research was conducted in order to investigate and provide corrective methods for determining the permissible hours of pumping agricultural wells in the asadabad plain of hamedan.methods: in this research, the cultivated area of horticultural and agricultural products was prepared during a 5-year period. the water requirement of different crops for the asad-abad plain was extracted from the national water document and the gross irrigation requirement was calculated by considering the average irrigation efficiency of the plain. by dividing the gross irrigation requirement by the maximum three-month hydromodule, the allowed hours of well operation per month were calculated. the calculations were done considering the main plants of the cultivation pattern and the total plants of the cultivation pattern in order to influence the cultivation pattern.findings: the average number of annual pumping hours for the asadabad plain, taking into account the average hydromodule of three months (june, july and august), was calculated as 3455 hours, which is about 15% more than the hours considered in the asadabad plain. the effect of annual changes in the cultivation pattern on the number of working hours of the wells was significant at the 5% probability level. the results of two modified methods of calculating pumping hours caused an increase of 26 to 33% in the annual working hours of wells, which is closer to the existing reality.