بررسی تغییرات زمانی و مکانی بارش‌های حدی ایران طی دوره‌های مختلف و ارتباط آن با گرمایش جهانی

هدف: بارش های حدی یکی از مهترین مخاطرات جوی و از جمله پیامدهای تعییر اقلیم در کشورهای دارای آب و هوای خشک تا نیمه خشک می باشد. در صورت عدم برنامه ریزی صحیح و مدیریت، این نوع مخاطرات خسارات اقتصادی و اجتمای زیادی را درپی دارد. هدف از این مطالعه شناسایی تغییرات زمانی و مکانی بارش های حدی سالانه ایران بود. ابتدا داده های شبکه‌بندی شدهِ بارش با تفکیک مکانی 15×15 برای دوره آماری50 ساله (1389-1340) مورد استفاده قرار گرفت. روش : سپس به منظور تغییرات درون دهه ای بارش ایران دوره آماری مورد مطالعه به پنج دوره مساوی تقسیم گردیده است. برای انجام محاسبات از امکانات برنامه نویسی در نرم افزار متلب و سامانه اطلاعات جغرافیایی بهره گرفته شده است. سپس برای هر کدام از دوره ها توزیعِ مکانیِ فراوانی، میانگین، ضریب تغییرات و روند؛ ترسیم و مورد تحلیل قرار گرفت. بهترین معیار برای انتخاب روزهای با بارش حدی، آستانه صدک 95 به بالا و پوشش 50 درصدی از کل مساحت کشور همراه با تداومِ حداقل دو روز، مناسب تشخیص داده شد.یافته ها: نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که در دوره های مورد مطالعه بیشترین فراوانی و میانگین بارش های حدی در ابتدا مربوط به کرانه های ساحلی خزر و پس از آن نواحی شمال غرب و غرب، بخصوص دامنه های غربی زاگرس می باشد. بررسی رخداد بارش های حدی طی دوره های مختلف نشان داد دوره سوم (1360-1369) دارای بیشترین فراوانیِ رخداد بارش های حدی بوده است کما اینکه بالاترین ضریب تغییرپذیری بارش های حدی مربوط به دهه اول (1340-1349) می باشد به طوری که هسته بیشینه آن در نواحی مرکزی و جنوب شرقی کشور مشاهده شده است. در مجموع نتایج حاصل نشان داد که فراوانی و روند  بارش های حدی در نیمه های جنوبی کشور در همه دوره ها روند افزایشی و در نیمه های شمالی و بخصوص سواحل خزر روند کاهشی داشته است.

Temporal and spatial variations Iran’s extreme rainfall in different periods and its relation to global warming

Extreme rainfall as one of the rainfall effects is one of the most critical climatic phenomena that has many spatial and temporal changes. Knowledge of its potential in each climatic region requires a lot of planning, especially in water resource management. The aim of this study is to determine the temporal and spatial variations of Iranian rainfall during different periods. In order grid data of precipitation with spatial resolution of 15 × 15 were used for 50 years (19622011). Then, the data were divided into 5 periods of 10 years and for each of the periods, the spatial distribution of frequency, mean, coefficient of variation and trend were mapped and analyzed. Therefore, the best criteria for choosing days with extreme rainfall, the 95th percentile threshold, and covering 50 percent of the total area of the country with a continuation of at least two days is appropriate. The results of this study showed that the highest frequency and average rainfall in all periods were initially related to the Caspian coastline and then to the NorthWest and West parts, especially the western slopes of Zagros. Also, the results of the analysis of the periods showed that the third period (13601366) has the highest frequency of extreme precipitation events and the highest coefficient of variability (above 200%) is related to the first decade (13401349) in a zone with an area of 58.4%, the largest of which is found in the central and southeastern parts of the country.