بهینه سازی الگوی کشت جهت افزایش بازده آبیاری در اراضی پایاب ملاصدرا در استان فارس

از آن جا که ایران با بجران شدید کم آبی به دلیل خشکسالی های طولانی و سوء مدیریت منابع آب خود رو به رو است،بهینه سازی الگوی کشت به منظور افزایش بازده آبیاری، نه تنها باعث صرفه جویی در مصرف آب ارزشمند می شود، بلکه سبب افزایش درآمد فعالیت کشاورزی می گردد. هدف مطالعه ی حاضر، بیشینه سازی سود ناخالص سالانه، و تخصیص بهینه ی آبهای سطحی و زیرزمینی در اراضی پایاب سد ملاصدرا شامل دشت های کامفیروز و کُربال است. به این منظور، از روش های برنامه ریزی جهت ارائه ی یک الگوی بهینه ی کشت توام با ،(cclp) و برنامه ریزی خطی با محدودیت های تصادفی ،(dlp) خطی قطعی عدمقطعیت استفاده شد. برای بررسی اثر افزایش بازده آبیاری بر سود ناخالص سالانه، از چهار نمایشنامه ی فرضی بازده آبیاری95 و 99 درصد اطمینان) استفاده ، 70 و 80 درصد در شرایط قطعیت و عدمقطعیت آب در دسترس (در سه سطح 90 ،60 ،50شد. همچنین محصولات عمده منطقه مورد مطالعه، در قالب کشاورزی دیم و آبی و برای دو فصل بهار (خشک) و پائیز (پرباران)،مدنظر قرار گرفتند. اطلاعات لازم برای سطح زیر کشت و نوع محصولات، از بانک اطلاعات زراعی سازمان جهادکشاورزی استان فارس در سال 1392 ، و اطلاعات لازم برای اندازه بارندگی و آبهای سطحی و زیرزمینی از بخش آمار و اطلاعات سازمان آب منطقه ای استان فارس برای سال های 1385 تا 1392 استخراج گردیدند. نتایج نشان داد که با اعمال برنامه ریزی بلندمدت جهت افزایش 30 درصدی بازده آبیاری در مزرعه، سود ناخالص سالانه زارعین منطقه از 390 میلیارد ریال به 602 میلیارد ریال افزایش یافته و سالانه بیش از 1 میلیون مترمکعب نیز در مصرف آب های زیرزمینی صرفه جویی خواهد شد؛ بنابراین تحقیقات در زمینه فنآوری های آباندوز و سرمایه گذاری در گسترش سامانه های نوین آبیاری که منجر به بهبود بازده آبیاری می گردد، پیشنهادمی شود.

Determine optimal crop pattern with an emphasis on increasing the irrigation efficiency in lands of Mollasadra Dam in Fars province

The aims of current study are maximization of annual gross margin and allocation of surface water and groundwater in farms under Mollasadra dam; containing Kamfiruz and Korbal plains. For this purpose, deterministic linear programming (DLP) and chanced constrained linear programming (CCLP) to representation an optimal cropping pattern with uncertainty were used. To investigate the effect of increasing irrigation efficiency on annual gross margin, four irrigation efficiency hypothetical scenarios include 50, 60, 70 and 80 percent in certainty and uncertainty conditions (in three levels of 90, 95 and 99 confidence percent) were used. Main crops of the study area, in the form of dry and irrigated agriculture and for the spring (dry) and fall (rainy), were considered. Required data for cultivated area and the type of crops has been derived from database of Fars Agriculture Jahad Organization in 2013, and requirment data for amount of rainfall, surface water and groundwater has been derived from Fars regional water Organization in 2006 to 2013. The results indicated that by applying long run planning for a 30 percent increase in farm irrigation efficiency, annual gross margin of farmers increases from 390 billion Rials to 602 billion Rials and 1 million cubic meters groundwater would be saved. Therefore, a research about water saving technologies and investment in new irrigation systems, which leads to improvement of irrigation efficiency, is recommended.