سنجش سطح آمادگی بیمارستان‌های دولتی برای استقرار سیستم ناب (مطالعه موردی: بیمارستان‌های دولتی شهر همدان)

مقدمه: در راستای سیاست‌های نظام بهداشت و درمان بسیاری از کشورها، مبنی بر بهبود مراقبت‌های بهداشتی و درمانی، پیاده‌سازی ناب به‌عنوان راه دست‌یابی به این مهم موردتوجه قرارگرفته است اما یک سازمان یک‌شبه نمی‌تواند ناب شود و نیازمند فراهم کردن پیش‌شرط‌های ساختاری است؛ لذا درک عوامل زمینه‌ای در پیاده‌سازی سیستم ناب در موفقیت و اثربخشی این سیستم نقش بسزایی دارد. روش پژوهش: پژوهش حاضر، پژوهشی توصیفی است که به روش مقطعی در نیمه اول سال 1394 در بیمارستان‌های دولتی شهر همدان انجام گرفت. در این پژوهش، پرسشنامه محقق ساخته در دو مرحله، جهت گردآوری داده‌ها استفاده شد. در مرحله اول، جامعه آماری 179 نفر متشکل از؛ سرپرستاران، روسا و مدیران واحدهای بالینی و پشتیبانی بودند که به روش تصادفی ساده با استفاده از فرمول کوکران، تعداد 122 نفر به‌ عنوان نمونه پژوهش انتخاب گردید. در مرحله دوم، پاسخ‌گویان 10 نفر از خبرگان دارای تحصیلات فوق‌لیسانس و یا دکتری باسابقه اجرایی حداقل 5 سال در زمینه مدیریت بیمارستان بودند. در مرحله اول تجزیه ‌و تحلیل اطلاعات با استفاده از نرم‌افزار آماری spss22 و در مرحله دوم رتبه‌بندی عوامل موثر بر ناب‌سازی بیمارستانی به روش ahp نرم‌افزار expert choice صورت گرفت. یافته‌ها: بیمارستان‌های شهر همدان از بعد آموزش و مشارکت کارکنان و همسویی سیستم پاداش و عملکرد با اهداف ناب، در سطح مطلوبی قرار ندارند. هم‌چنین شناسایی و از بین بردن اتلافات با وزن نسبی 0.234 دارای بیشترین وزن و سیستم پاداش و ارزیابی عملکرد با وزن 0.032، دارای کمترین وزن در میان هفت عامل آمادگی ناب‌سازی است. نتیجه‌گیری: پیاده‌سازی ناب بدون در نظر گرفتن بستر مناسب، در درازمدت منجر به عدم کارایی و اتلاف منابع می‌شود. هم‌چنین توجه به عوامل آمادگی با توجه به حساسیت و نقش بسزای شناسایی و از بین بردن اتلافات در دست‌یابی به بهبود عملکرد، از ضروریات است.

measuring the readiness of state hospitals for implementation of lean systems; case of hamedanstate hospitals

introduction: in the way of the policies of the healthcare system of many countries, based on the improvement of the healthcare services, the lean implementation has been taken into consideration as the way of achieving it but no organization can become lean overnight so it needs providing some precondition structures. therfore, understanding the fundamental factors plays a profound role in successfully and effectively implementing the lean system. mothods: this research is a descriptive survey which has been done in cross-sectional way in the state hospitals of the hamedan city in the first half of the year 2015. in this study, a questionnaire in two stages, was used for data collection. the population of the first stage 179 members of supervisors, managers and support clinical units were used to randomly sample, 122 subjects were selected randomly. in the second stage of the respondents, 10 master’s degree or doctorate senior executive experts in the field of hospital management were at least 5 years. in the first phase analysis using statistical software spss22 and secondly ranking factors affecting the purity of the hospital ahp method took expert choice software. results: the hospitals of the hamadan city are not in a desirable situation in accordance with educational issues, employee participant, and the alignment of the performance and reward system with the lean goals. also, identifying and eliminating wastes has the greatest weight by the relative weight of 0.234 and the system of evaluating performance and reward has the least weight by the relative weight of 0.032 among the seven readiness factors of lean implementation. conclusion: implementing lean without considering the sufficient fundamental conditions will lead to non-performance and wastage of resources. moreover, considering the readiness factors is essential due to the important role of identifying and eliminating the wastes in lean implementation to achieve performance improvement.