شاخص‌های توسعه انسانی، مرگ و میر کووید19، رهیافت پانل هم‌جمعی (تحلیل اقتصاد سلامت در کشورهای در حال توسعه منتخب)

مقدمه: با توجه به تهدید کووید-19 برای سلامت عمومی جهان، سازمان بهداشت جهانی برای نشان دادن علاقه بین المللی به هماهنگی واکنش های بین المللی به این بیماری، وضعیت اضطراری بهداشت عمومی را مطرح و پس از آن، مسئله کووید-19 جهانی اعلام گردید. در جهانی به شدت بهم پیوسته با پیوندهای قوی بین کشورها، اثرات شیوع بیماری فراتر از مرگ و میر و عوارض ناشی از بیماری دیده می شود. زیرا با کاهش فعالیت های اقتصادی عملکرد زنجیره تامین جهانی نیز مختل خواهد شد. با توجه به اهمیت این موضوع و پیامدهای مخرب شیوع این ویروس بر اقتصاد جهانی، لازم است که در جهت کاهش این مشکل گامی برداشته شود. بنابراین هدف این مطالعه بررسی و تحلیل اثرات بلند مدت شاخص توسعه انسانی و مولفه های آن(امید به زندگی، سواد، درآمد سرانه، شهرنشینی و اشتغال) بر مرگ و میر ناشی از کرونا در کشورهای در حال توسعه منتخب (30 کشور در حال توسعه با شاخص توسعه انسانی نسبتا بالا) در دوره زمانی 2022-2019 است. روش پژوهش: بدین منظور از روش های fmols و dols بهره گرفته شده است. یافته ها: نتایج حاکی از این است که شاخص توسعه انسانی و مولفه های آن(امید به زندگی، سواد، درآمد سرانه، شهرنشینی و اشتغال) در بلند مدت تاثیر منفی و معناداری بر میزان مرگ و میر کرونا در کشورهای در حال توسعه منتخب دارد. نتیجه گیری: از آنجایی که شاخص توسعه انسانی بر مرگ و میر کرونا در کشورهای در حال توسعه منتخب در بلند مدت اثر منفی و معنادار دارد، پس بهبود شاخص های سلامتی، اجتماعی و اقتصادی می تواند موجب کاهش میزان میرایی کرونا در جوامع گردد. بنابراین، لازم است دولت ها در بخشهای جامعه به ویژه اقتصاد، آموزش و امنیت نیز مداخلاتی انجام دهند تا تقویت کننده اصلاحات بخش سلامت باشند.

human development indicators, covit 19 mortality, the panel co-integration approach (analysis of health economics in selected developing countries)

introduction: due to the threat of covid-19 to the public health of the world, the world health organization, in order to show international interest in coordinating international responses to this disease, raised the public health emergency and after that, the global issue of covid-19 was declared. in a highly interconnected world with strong ties between countries, the effects of disease outbreaks go beyond mortality and morbidity. because with the reduction of economic activities, the performance of the global supply chain will also be disrupted. considering the importance of this issue and the destructive consequences of the spread of this virus on the global economy, it is necessary to take a step to reduce this problem. therefore, the purpose of this study is to investigate and analyze the long-term effects of the human development index and its components (life expectancy, literacy, per capita income, urbanization and employment) on deaths caused by corona in selected developing countries (30 developing countries). with a relatively high human development index) in the period of 2019-2022. methods: for this purpose, fmols and dols methods have been used. results: the results indicate that the human development index and its components (life expectancy, literacy, per capita income, urbanization and employment) have a negative and significant effect on the death rate of corona in selected developing countries in the long term. conclusion: since the human development index has a negative and significant effect on corona deaths in selected developing countries in the long term, therefore, the improvement of health, social and economic indicators can reduce the attenuation of corona in societies. therefore, it is necessary for governments to make interventions in the sectors of society, especially economy, education and security, in order to strengthen reforms in the health sector.