سنجش میزان خطرپذیری محله‌های شهری ازنظر وجود فضاهای بی‌دفاع (مستعد بروز جرم) مطالعۀ موردی: منطقۀ 3 شهر اردبیل

فضاهای بی‌دفاع، یکی از مسائل جدی در محیط‌های شهری‌ است که احتمال وقوع جرم و ناهنجاری اجتماعی در آنها بیشتر است. این فضاها زمینه را برای وقوع جرائم مکان-مبنا تسهیل می‌کند؛ از این‌رو، شناسایی این فضاها، برای اتخاذ تدابیر پیشگیرانه و کاهش زمینۀ وقوع جرم، ضروری است. هدف این پژوهش، شناسایی، تحلیل و رتبه‌بندی میزان خطرپذیری فضاهای بی‌دفاع محدودۀ مورد مطالعه (منطقۀ 3 شهر اردبیل) است؛به این منظور، با استفاده از روش برداشت میدانی و فرم محقق‌ساخت، 172 فضای بی‌دفاع که برای آن، تعریف علمی وجود دارد شناسایی شد. برای انجام‌دادن تحلیل‌ها، معیارهایی مانند فراوانی فضاهای بی‌دفاع، تراکم جمعیتی و ساختمانی، گروه‌های درآمدی، کیفیت شبکۀ معابر، کیفیت کالبدی بافت، ویژگی اجتماعی، قیمت زمین و ساختمان و کاربری زمین با استناد به پیشینۀ پژوهش، تعریف شد. سامانۀ اطلاعات جغرافیایی (gis) و روش‌های تحلیل فضایی برای تحلیل‌ها استفاده شد. یافته‌های این پژوهش نشان داد شدت تراکم فضاهای بی‌دفاع در برخی محله‌های شهر (محله‌های شمارۀ 3، 4، 6 و 9) بیشتر از سایر محله‌هاست. همچنین، 45.35 درصد محله‌ها با خطرپذیری زیاد و خیلی زیاد و 36.37 درصد با خطرپذیری کم و خیلی کم مواجه‌ است. نتایج روش میانگین نزدیک‌ترین همسایگی نشان داد ازنظر توزیع جغرافیایی، فضاهای بی‌دفاع در محله‌های خاصی خوشه‌بندی شده‌ است. نتایج پژوهش نشان داد نوع کاربری زمین، گسست یا نبود نظارت اجتماعی، کیفیت اندک بناها و ساختار خیابان‌ها در شکل‌گیری فضاهای بی‌دفاع-در محیط‌های شهری، نقش دارد. درنهایت، با توجه به یافته‌های پژوهش، پیشنهادهایی برای برنامه‌ریزی کاهش خطر وقوع ناهنجاری‌های احتمالی ارائه شده‌ است.