تاثیر کاربرد ساخته‌های آهنی در پیش‌رفت تکنولوژی و تحولات اجتماعی و اقتصادی جوامع عصر آهن پایانی (با تاکید بر غرب و شمال‌ غرب ایران)

فن تولید آهن در اواسط هزاره دوم ق.م و توسط اقوام هیتیت که در این تاریخ در مناطق مرکزی ترکیه امروزی دولت مقتدری تاسیس کرده بودند، شکل گرفت. با فروپاشی این دولت، در حدود سال 1200ق.م فن تولید آهن به مناطق مجاور و از‌جمله ایران گسترش یافت و چندی نگذشت که در این مناطق از آهن برای ساخت ابزار مختلف، جنگ‌افزار، تزیینات شخصی و موارد دیگر استفاده شد. در ایران، اولین ساخته‌های آهنی به تعداد محدود، در میان بقایای عصر آهن i (1200- 1450ق.م) ظاهر شدند؛ اما این ساخته‌ها در عصر آهن ii گسترش بسیاری پیدا کردند. در نیمه اول هزاره اول ق.م استفاده گسترده از آهن برای ساخت ابزارهای مختلف به پیش‌رفت سریع و گسترده تکنولوژیکی منجر شد و آن‌هم به تحولات گسترده در ساختارهای مختلف اقتصادی (رشد تولید و افزایش ثروت، پیش‌رفت فنون و حرفه‌ها و...)، فرهنگی (تغییرات گسترده در نظام‌های فرهنگی و...) و سیاسی (تشکیل‌ امپراتوری‌ها و ارتش‌های قدرتمند و گسترش نظام‌های حاکمیتی) انجامید. تاثیر کاربرد ابزارهای آهنی در پیش‌رفت تکنولوژیکی جوامع عصر آهن پایانی و تحولات گسترده ناشی از آن که در قالب نظریه مطرح شده، هدف اصلی این مقاله است.