یورگن هابرماس: از حقوق، اخلاق و سیاست لیبرالی به سمت قانون و دموکراسی گفتگویی

سنت ستیزی‏های نوآورانه هابرماس در فلسفه و علوم اجتماعی معاصر (از فلسفه‏های اجتماعی سیاسی، اخلاق و حقوق گرفته تا جامعه‏شناسی‏های سیاسی وفلسفی) که خود آن‏ها را نوعی بازسازی عقلانی نظریه‏های کلاسیک و مدرن نام نهاده است؛ بیش از پیش توجه نظریه پردازان معاصر را به نتایج این نوع جامعه‏شناسی سیاسی فلسفی و فلسفه سیاسی جامعه‏شناختی، که دارای بار تحلیلی وهنجاری نیز هست، جلب کرده است.در این میان درخشش دو نظریه کلیدی جامعه‏شناختی فلسفی هابرماس، کنش ارتباطی و اخلاق گفتگویی، وکاربست و صورت‏بندی‏های مکرر آن در تمام و سرتاسر آثار هابرماسی هم چنان سرزنده بوده و لذا در مواضع نظری گوناگون، جامعه‏شناختی و فلسفی، به دقت هر چه تمام محل بحث‏های انتقادی فراوانی نیز قرار گرفته است.در این راستا تمرکز مقاله بر تشریح فشرده نقطه نظرات انتقادی (هابرماس پژوهان) بر طرح تحلیلی– هنجاری است که هابرماس فیلسوف – جامعه‏شناس، در میان واقعیت بودگی و هنجاریت به منظور کاربست کنش ارتباطی و اخلاق گفتگویی در حوزه بهم پیوسته اجتماع – حقوق – سیاست صورت بندی کرده است؛ و از دل آن راهبردی هنجاری برای شکل دادن به نظم- قانون- دموکراسی گفتگویی بیرون آورده است. نظریه‏ای که بدیلی رقیب و جایگزین برای جامعه‏شناسی‏های فلسفی سیاسی حقوقی لیبرالی است. در این تشریح انتقادی، مقاله (با مفروض گرفتن حداقل شناخت مخاطبان از نظریه‏های هابرماس و لذا صرف نظر از توضیح مقدمات بحث) هم زمان متکلف تشریح دو وجهه به هم پیوسته از این نظریه جامعه‏شناختی فلسفی چندسویه (اخلاقی، اجتماعی، سیاسی، حقوقی) هابرماسی است: نشان دادن امکانات تحلیلی هنجاری / برجسته سازی محدودیت‏های تحلیلی هنجاری.