درک اجتماعی از زمان و عوامل شکل‌دهنده آن

هدف این مقاله، بررسی درک از زمان در زندگی روزمره کنشگر ایرانی است. تحلیل ما از زمان، بر قرایتی جامعه‌شناسانه از آن استوار است. بر اساس این، معتقدیم درک از زمان و نوع رویارویی کنشگران با آن در زندگی روزمره، به‌طور اجتماعی شکل یافته است و در تعاملات اجتماعی الگوهای متفاوتی به خود می‌گیرد. هدف اصلی این مقاله، ارایه تحلیلی جامعه‌شناسانه درباره یکی از واقعیت‌های زندگی روزمره، یعنی درک از زمان یا به‌عبارتی دقیق‌تر، درباره آگاهی است که درباره زمان در زندگی روزمره وجود دارد و کنش آن‌ها را هدایت می‌کند. در این تحقیق از «نظریه مبنایی» استفاده شده و نمونه‌های تحقیق از میان زنان و مردان شهری و روستایی انتخاب شده‌اند.یافته‌های تحقیق نشان‌دهنده «سیالیت درک از زمان» است و نشان می‌دهد درک از زمان نیز مانند سایر مقولات شناخت، دارای افق یا پس‌زمینه است که با آن برای افراد توجیه‌پذیر می‌شود. یافته‌ها موید آن است که برخورداری از زمینه‌هایی مانند شهرنشینی یا روستا‌نشینی یا زندگی در جامعه‌ای با مرحله خاصی از توسعه، نوع خاصی از آگاهی راجع به زمان را نیز برای افرادی که در معرض آن قرار دارند توجیه‌پذیر و پذیرفتنی می‌کند. جنسیت نیز تفاوت‌هایی در شناخت به زمان می‌آفریند و افراد را به سویی می‌کشاند که مردان و زنان، هرکدام با ابعاد خاصی از زمان همزیستی بیشتری داشته باشند. همچنین، کنشگران چنین تنوعاتی را با توجه به داشتن شیوه مخصوص از معیشت، چرخه زندگی، نقش‌های اجتماعی و نابسامانی‌های اجتماعی، دارای تفاوت‌هایی می‌بینند. آن‌ها تحت این شرایط، راهبردهای خاصی را نیز برای کنترل و اداره زمان برمی‌گزینند که راهبردهای تدقیقی و تاخیری از مهم‌ترین آن‌هاست.