واکاوی جامعه شناختی جنبش‌های حسنی در عصر عباسی با تاکید بر عوامل اقتصادی تا پایان سده دوم

مولفه ‏های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی عصر عباسی زمینۀ جنبش ‏های زیادی را رقم زده است. سلسله جنبش‏ های سادات و به‌ویژه حسنیان بخش قابل توجهی از جنبش ‏ها شیعی را در قرون مقتدم به خود اختصاص داده است. موضوع این پژوهش شناسایی و تحلیل زمینه‏ های جامعه ‏شناختی جنبش‏ های حسنی با توجه به عوامل اقتصادی است. این پژوهش با روش تحلیلی به ارزیابی جنبش ‏های حسنی از منظر جامعه‌شناختی می‏ پردازد. این جنبش‏ ها را می‏توان در ردۀ جنبش ‏های سنتی دسته‌بندی کرد. عواملی چون اختلافات شاخۀ حسنی و حسینی در مسائل مالی، اعمال فشارهای اقتصادی و تصرف اموال شیعیان توسط امویان و عباسیان، ناکامی حسنیان در تصدی حکومت بعد از سقوط امویان، اندیشۀ قیام به سیف و اختلافات اعتقادی مذهبی مسلمانان در حجاز و عراق در عصر عباسی زمینۀ جنبش‏ های حسنی را فراهم کرد. از آرمان‏ های جنبش حسنیان می‏توان به مشروعیت و افضلیت فرزندان امام حسن، عدم مشروعیت عباسیان، عدالت اقتصادی، پای‌بندی به کتاب خدا و سنت رسول خدا(ص) و لزوم قیام امام بر علیه حاکم جائر، اشاره کرد.  

sociological analysis of hassani movements in the abbasid era with emphasis on economic factors

the social, economic and political contexts of the abbasid era have given rise to many movements throughout history. the series of sadat movements and especially hassanian has occupied a significant part of these movements. the subject of this research is to identify and analyze the sociological contexts of hassani movements according to economic characteristics. this research analyzes hassani movements from a sociological perspective using a library method. these movements can be categorized as traditional movements. historical evidence suggests that economic benefits have historically been significant to sadat. it was not socially acceptable for sadat to earn a living through agriculture or labor. instead of farming, which was the occupation of the masses, sadat deserved to earn a living through war, leadership, sovereignty, and superiority over other people. in fact, the hassanids realized that with the government they could overcome their financial disputes with their hosseini brothers; and to fulfill in practice abdullah’s long-standing wish to continue the imamate in the hassani branch; and to overcome the financial and economic possibilities of the islamic caliphate among the ideals of the hassanian movement are the legitimacy and superiority of the sons of imam hassan, the illegitimacy of the abbasids, economic justice, adherence to the book of god and the sunnah of the prophet (pbuh) and the need for the imam to rise up against the ruler.