تاثیر درباریان و روحانیون در ارجاع زنان به پزشکان خارجی در دورۀ ناصری؛ مطالعه‌ای اجتماعی

زنان تا پیش از نیمه‌های دورۀ ناصری، در مقایسه با مردان، از گروه‌های اجتماعی هستند که در فاصلۀ دورتری از طب مدرن و درنتیجه ارتباط با طبیبان مردِ خارجی قرار دارند، ولی به‌تدریج اتفاقاتی می‌افتد که سیر گرایش آنان به طب مدرن و طبیبان مرد خارجی بیشتر می‌شود. حال این سوال مطرح است که چه عواملی در گرایش زنان به طب مدرن و درنتیجه در رجوع به طبیبان مرد خارجی نقش داشته است؟ این اتفاق نمی‌توانسته در خلا یا براساس یک روند طبیعی باشد. حتماً عوامل موثری در این تغییر رفتار نقش داشته است. به‌نظر می‌رسد مولفه‌های گوناگونی در این میان موثر باشند که نقش دربار و درباریان در کنار موضع‌گیری‌های علمای دین و رفتار عملی آنان در این میان برجستگی خاصی دارد. این مقاله براساس گزارش‌های همان دوره و برخی از پژوهش‌های جدید، برپایۀ جمع و قرائن به بررسی این موضوع پرداخته و تلاش کرده است ضمن بررسی عوامل عدم رجوع زنان به طبیبان مرد خارجی، نقش دربار و روحانیون را در گرایش مثبت و منفی زنان به طبیبان مرد خارجی تبیین کند. نتیجۀ به‌دست‌آمده این است که مواضع این دو گروه در هم‌گرایی و واگرایی اجتماعی زنان نسبت‌به طب مدرن و رجوع به طبیبان مرد خارجی نقش تاثیرگذاری داشته‌‌اند و حداقل می‌توان بخشی قابل‌توجهی از تغییر رفتار زنان نسبت‌به به این موضوع را در کشاکش رفتارهای این دو پایگاه اجتماعی دانست.

the influence of qajar courtiers and clerics in referring women to foreign physicians during the nasserite period; a social study

women in qajar era are considered a social group that is further away from modern medicine, and accordingly foreign male physicians. they had a negative attitude towards foreign male doctors at a time, but gradually their tendency to modern medicine and foreign male physicians increased. the question of the present paper is: what factors have contributed to this tendency of women toward modern medicine and away from traditional medicine? various factors appear to be of particular importance to the role of the court and the position of religious scholars. this article, carried out based on historical documents of the same period, has investigated this issue in order to explain the factors and consequences of not referring women to foreign male physicians, the role of court and religious scholars and the positive tendency of women to foreign male physicians and modern medicine.