زمینه‌ها و ریشه‌های شورش مردم نی‌ریز فارس در عصر ناصری

شورش مردم نی‌ریز فارس و روستاهای تابعه در عهد ناصری یکی از اتفاقات و رویدادهای اجتماعی و سیاسی مهم در تاریخ محلی فارس و جنوب ایران به‌شمار می‌رود که کم‌تر موردمطالعه و واکاوی قرارگرفته است . نظر به حضور سید یحیی دارابی بابی در راس این شورش، اهمیت آن هیچ‌گاه موردتوجه پژوهشگران واقع نشده و اتفاقاً به‌دلیل حضور سید یحیی دارابی در راس آن از اهمیت آن فرو کاسته شده است. باوجودآنکه دارابی به فرقۀ بابیت تعلق داشت، اما رنگ‌و‌بوی شورش مردم نی‌ریز و حرکت وی در نی‌ریز عمدتاً طبقاتی و اجتماعی بود که برپایۀ جنبش عمومی مردم شکل گرفت. در این جنبش اجتماعی اکثریت اهالی نی‌ریز به‌خصوص روستاهای آن ‌که شامل کشاورزان پیشه‌وران و کارگران می‌شد مشارکت داشتند. در این پژوهش سعی شده است تا ابعاد گوناگون شورش مردم نی‌ریز فارس و نیز نقش سید یحیی دارابی در نی‌ریز و حوادث رخ‌داده در این شهرستان در سایۀ این حرکت موردبررسی قرار گیرد. لذا سوال اصلی پژوهش این است که زمینه‌های اصلی شکل‌گیری شورش مردم نی‌ریز فارس کدام بود و چگونه سید یحیی دارابی رهبری آن را به دست گرفت؟ پژوهش به شیوۀ مطالعۀ کتابخانه‌ای و با تکیه به روش توصیفی تحلیلی تلاش می‌کند تا پاسخ سوال پژوهش را بیابد. فرضیۀ محوری این پژوهش آن است که انباشت ده‌ها سال مطالبات مردم نی‌ریز و فقر و درماندگی آن‌ها نیاز به جرقه‌ای داشت که یحیی دارابی آن جرقه را روشن کرد. یافته‌های پژوهش حکایت از آن دارد که شورش مردم نیریز به‌سبب ظلم و ستم حاکم نیریز، زین‌العابدین خان و رهایی از فشار اقتصادی رخ داد و رهبری سید یحیی دارابی بر این شورش ناشی از پیشینۀ خانوادگی مثبت، و ازدواج وی در نیریز بوده است

background and roots of the people's revolt of neyriz fars in the nasserite era

the people’s revolt of neyriz fars and subordinate villages in the nasserite era, which considered itself a follower of bábism sect, is one of the most important social and political events in the local history of persia and southern iran, which has been less studied. due to the presence of seyyed yahya darabi at the head of this uprising, its importance has never been considered by researchers and incidentally, due to the presence of seyyed yahya darabi at the head of it, its importance has diminished, although darabi belonged to the bábism sect. but the color of the smell of the people’s revolt of neyriz and his movement in neyriz was mainly class and social, which was formed on the basis of the general movement of the people. the majority of the people of neyriz participated in this social movement, especially in the villages, which included artisan farmers and workers.in this research, an attempt has been made to study the various dimensions of the people’s revolt of neyriz fars and also the role of seyyed yahya darabi in neyriz and the events that took place in this city in the shadow of this movement. therefore, the main question of the research is what were the main grounds for the formation of the people’s revolt of neyriz fars? and how did seyyed yahya darabi take over its leadership? the research tries to find the answer to the research question by using the library study method and relying on the descriptive-analytical method. the central hypothesis of this research is that the accumulation of tens of years of demands of the people of neyriz and their poverty and helplessness needed a spark that yahya darabi lit that spark.