مفهوم ظل‌اللهی در عصر نادرشاه و تحولات اجتماعی سیاسی براساس تکوین مناسبات جدید دانش قدرت

مفاهیم متعددی جهت توجیه حکومت خلق شده و نظام دانش که اغلب توسط علمای دینی تولید می‌شد، تلاش کرده است آن را متناسب با شرایط تاریخی در ارتباط با خداوند تعریف و تثبیت کند. مفهوم ظل‌الله یکی از این مفاهیم است که در قالب نظام باورها برای حاکمان تعریف شده و به‌کار رفته است. این مفهوم اغلب در پیوند با مفاهیم مشروعیت‌بخش دیگر چون فره ایزدی و ... به یک معنا درنظر گرفته شده درحالی‌که به گسست‌های معنایی آن در بستر تاریخی توجه نشده است. بنابراین این پژوهش به‌دنبال پاسخ به این پرسش است که مفهوم ظل‌اللهی در زمانۀ نادرشاه در نظام دانش قدرت چگونه تعریف شده و چه کارکردی داشته است؟ این پژوهش با استفاده از مباحث نظری دانش قدرت فوکو و رویکرد »تاریخ مفهوم « به تبیین مفهوم ظل‌اللهی، در عصر نادرشاه و پیامدهای آن خواهد پرداخت. نتایج این پژوهش نشان از آن دارد که در عصر نادری گسستی در نظام دانش صورت گرفته و دیوان‌سالاران مورخ به‌عنوان تولیدکنندگان دانش تلاش کردند با توجه به جدایی نادر از نظام مشروعیت‌ساز عصر صفوی برای او جایگاه متفاوتی تعریف کنند. به همین دلیل مفهوم ظل‌الله در این عصر به‌معنای موقعیتی مستقل و در ارتباط مستقیم با خدا در نظام دانش و قدرت تبیین شده و برای نادر به‌کار رفته است. این نظام جدید دانش قدرت که در عصر نادری شکل گرفت، بعدها به تغییری بزرگ در تاریخ ایران منجر شد و در تحولات و تطورات نظم اجتماعی سیاسی ایران یاری رساند.

The concept of Zellul-lahi (Shadow of God) in the era of Nader Shah and socio-political Evolution: Based on the emergence of the new “knowledge-power inter-relationship”

Numerous concepts have been created to justify governance. The system of knowledgepower, often produced by religious scholars, has sought to define and establish governance in accordance with historical contexts in relation to the Almighty God. The concept of the shadow of God (Zellullah) is one of these concepts that has been defined and used for the rulers in the form of a system of beliefs. This notion is often considered in conjunction with the notions of legitimacy, such as Farreh Izadi, as being a synonym in a sense, while its semantic discrepancies in the historical context has been ignored. Therefore, this study seeks to answer the question of how the philosophy of the notion of Zellullahi in the era of Nader Shah was defined in the system of knowledgepower interrelationship, and its functionality. Using the theoretical discussions of Foucault #39;s ldquo;knowledgepower rdquo; method, as well as the history of concept approach, this research will explain the theory of Zellullahi in the era of Nader Shah and its consequences. The results of this study show that in the Nader shah era, there was a breakup in the ldquo;knowledgepower rdquo; system. This is true by taking into consideration that officialhistorians as producers of knowledge tried to define a different position for it due to Nader Shah rsquo;s separation from the legitimizing system of the Safavid era. For this reason, the concept of Zullullah in this age, as an independent approach, and in direct connection with God in the system of knowledge and power, has been established and exclusively used for Nader. This new system of knowledgepower, which was formed in this era, later led to a great change in the history of Iran, and helped in the evolution of the sociopolitical order of our country.