جمعیت اصفهان بین سده های 10 تا 13 ق/ 16 تا 19 م

داده های منابع تاریخی دارای ناهمگونی، تناقض و ابهام زیادی در فهم تغییرات جمعیتی اصفهان بین سده های 10 تا 13 ق/ 16 تا 19 م هستند. ازاین‌ رو، مقالۀ حاضر با رویکردی تاریخی و روش تحلیلی مقایسه ای درپی شناخت و بازنمایی تغییر و تحولات جمعیتی این شهر در طی سده های مذکور بوده است. نتایج به دست آمده به شرح ذیل است: نخست، کوچ های به خارج از شهر اصفهان که ناشی از عوامل منفی ایی مانند کشتار، بیماری و قحطی بود و نیز کوچ هایی که از خارج به پایتخت صفویه انجام می شد و تحت‌تاثیر جاذبه های مثبت اقتصادی، سیاسی و فرهنگی شهر اصفهان قرار داشت، عامل اصلی کاهش و افزایش جمعیت این شهر در طی سده های10 تا 13 ق/16تا 19م بوده است. دوم، طبق یک برآورد تقریبی، شیب کلی میزان نفوس اصفهان بین آغاز سدۀ 10 ق تا اوان سدۀ 12 ق/16 تا 18م افزایشی بوده و پس از سقوط دولت صفویه، تا پایان سدۀ 19م/13 ق، دچار نوسانات شدید و کاهش معناداری شده است. سوم، تراکم اصلی جمعیت شهر در محله های شمال غرب تا جنوب غرب متمرکر بوده است. چهارم، کوچ طیف هایی با خاستگاه های اجتماعی جغرافیایی بسیار متنوع به شهر اصفهان، نشانه ای از نبود برنامه و نیاز مشخص نظام اقتصادی و ضعف لایه های میانی قشربندی اجتماعی به‌منزلۀ گروه اصلی حامل صورت بندی سرمایه داری در طی سده های یاد شده است؛ درنتیجه این مسئله حاکی از تمایل شکل بندی اجتماعی اقتصادی پایتخت صفویه جهت حفظ ساختار موجود بوده است.

Population of Isfahan between the 10th to 13th centuries AH / 16 to 19 AD

AbstractThe data of historical sources suffer from great heterogeneity, contradiction, and ambiguity to understand the demographic changes of the Isfahan population between the 10th and 13th centuries AH / 16th to 19th AD. Therefore, in the present research, with a historical approach and analyticalcomparative method, seeks to identify and represent the demographic changes of this city during the mentioned centuries.The results obtained are as follows: First, the immigration outside the city of Isfahan caused by negative factors such as killing, disease, and famine, and also the immigration that were carried out from outside to the Safavid capital influenced by the positive economic, political, and cultural attractions of Isfahan, was the main factor in the decrease and increase of the population of this city during the 10th to 13th centuries AH / 16th to 19th AD. Second, according to an approximate estimate, the general slope of Isfahanchr('39')s population between the beginning of the 10th century AH to the early 12th century AH/16th to 18th AD increased and become meaningful after the fall of the Safavid government until the end of the 19th century AD/13 AH suffered sharp fluctuations and decrease. Third, the main population density of the city was concentrated in the northwest to southwest neighborhoods. Fourth, the immigration of groups with very diverse sociogeographical origins to the city of Isfahan, a sign of the lack of a clear plan and need for the economic system and the weakness of the middle layer of social stratification as the main carrier of capitalist formation was mentioned during the centuries; As a result, this issue has shown the tendency of socioeconomic formation of the Safavid capital to maintain the existing structure.