رهیافت جامعه‌شناختی نصر حامد ابوزید به مسئلۀ زن در جهان معاصر عرب

با تغییر موقعیت و بهبود منزلت اجتماعی و حقوق انسانی زنان در بستر تحول پاردایمیک و گفتمانی فرهنگ اروپا در قرون اخیر و انتقال دستاوردهای فکری آن به جهان اسلام، مسئلۀ زنان از موضوعات مهم جامعه شناختی جهان اسلام شد. درهم تنیدگی مسائل و تسلط گفتمان دینی در جهان اسلام نیز بخش مهمی از بحث و گفت‌وگو دربارۀ زنان را در حوزۀ دین و حیطۀ شریعت قرار می دهد، به این ترتیب زن از مسائل متفکران مسلمان می شود و همچنین چالش های بومی زن معاصر موجب شد پژوهش های میان‌رشته ای و تخصصی در امور زنان شکل گیرد. نصر حامد ابوزید نومعتزلی، اندیشمند مسلمان با بهره گیری از آموزه های اسلامی و علومی چون جامعه شناسی، زبان شناسی و رویکردی انسان گرایی و روش هایی همچون هرمنوتیک با نگاهی نو و مفسرانه که برگرفته از رویکرد قرآنی است، به مسئلۀ زن توجه ویژه ای دارد. تلاش های وی متمرکز بر بازنمایی چهرۀ زن مسلمان با رویکرد جامعه شناختی، متناسب با تحولات عصری دربارۀ حقوق و بحران های اجتماعی زنان است. پژوهش پیش رو در پی دست یابی بر مولفه‌های مفسرانۀ حامد ابوزید و راه حل او برای مسئلۀ زنان است. وی معتقد است چالش های معاصر زن مسلمان نه برآمده از قرآن، بلکه در سنت های مردانه، تسلط فضای پدرسالارانه و تصلب‌گرای عرب ریشه دارد. وی با بیان اینکه »مسئلۀ زن اساساً امری اجتماعی است « آن را از امور دینی جدا می کند و برآن است تا با الگو گرفتن از نگاه قرآن به زنان، توجه به تاریخ‌مندی متن مقدس و درنهایت توسل به سکولاریسم در قانون گذاری، به حل آن بپردازد. این پژوهش برای پرداختن به آرای حامد ابوزید از روش توصیفی تحلیلی متکی بر تحلیل محتوا بهره گرفته است.

Nasr Hamed Abu Zayd's sociological approach to the problem of women in the contemporary Arab world

AbstractFollowing the improvement of social status and human rights of women in the context of paradigm shift and discourse of European culture in recent centuries and the transfer of its intellectual achievements to the Islamic world, the problem of women became one of the important sociological problems in the Islamic world. In the Islamic world, due to the complexity of issues and the hegemony of religious discourse, an essential part of women rsquo;s issues belongs to the field of religion. Nevertheless, with women becoming a problem and other native challenges for Muslim thinkers; Scholars have shifted to interdisciplinary and specialized studies in women affairs. As one of the neoMuchr('39')tazilite thinkers, Hamed Abu Zayd deals with the problem of women by using sciences like sociology, linguistics and, adoption approaches such as humanism and methods like hermeneutics and a new look at the interpretation of the Quran. This research is searching for the components of Abu Zayd interpretation and his solution to the womenchr('39')s problem. He believes the contemporary challenges of Muslim women are not rooted in the Quran but are rooted in masculine traditions, the dominance of the patriarchal atmosphere. By stating the problem of women is essentially a social problem he separates it from religious affairs and intends to follow the Quranic view of women, pay attention to the historicity of the scripture and ultimately resort to secularism in legislation to solve it. This research has used a descriptiveanalytical method based on content analysis to receive the opinion of Abu Zayd.