بازسازی تاریخ سیاسی سکستان در اواخر شاهنشاهی ساسانی بر‌اساس سکه‌ای نویافته از دوران اردشیر سوم ساسانی

ناحیه‌ سکستان همواره در دوران ساسانی از اهمیت خاصی برخوردار بوده است. از دوران خسرو یکم تا خسرو دوم ضراب‌خانه‌ منتسب به این منطقه از فعال‌ترین ضراب‌خانه‌های ایرانشهر به شمار می‌رفته که نشانگر تسلط کامل ساسانیان بر این منطقه است. پس از مرگ خسرو دوم ضراب‌خانه‌ این ناحیه در مقاطع گوناگون زمانی فاقد فعالیت بوده است. امروزه سکه‌ای متعلق به اردشیر سوم در موزه‌ آستانه‌ مقدسه‌ حضرت معصومه(س) قم نگهداری می‌شود که تنها سکه‌ طلا از این شاهنشاه ساسانی و همچنین نخستین سکه از وی با علامت ضراب‌خانه‌ سکستان می‌باشد که تاکنون به‌دست‌آمده است. در این پژوهش سعی شده تا ضمن مطالعه‌ این سکه‌ نویافته و سنجش آن در کنار سایر یافته‌های باستان‌شناختی به‌دست‌آمده از اواخر دوران ساسانی در سکستان، وضعیت سیاسی نواحی جنوب شرقی ایران در دوران پس از خسرو دوم، بر‌اساس شواهد تاریخی و داده‌های باستان‌شناختی موردبررسی قرار گیرد. این مقاله از نظر هدف تحقیق از نوع تحقیقات بنیادی و ازنظر روش و ماهیت تحقیق نیز پژوهشی تاریخی و توصیفیتحلیلی محسوب می‌گردد، همچنین گردآوری داده‌ها در آن به‌ صورت میدانیکتابخانه‌ای است. بر‌اساس نتایج حاصل از این پژوهش به نظر می‌رسد که ناحیه‌ سکستان در اواخر دوران ساسانی تحت فرمانروایی شاخه‌ اصلی دودمان ساسانی و وفادار به خسرو دوم بوده است. این مقاله از این منظر مورد اهمیت است که می‌تواند وضعیت گرایش‌های سیاسی جنوب شرقی ایران در اواخر دوره‌ ساسانی را بر‌اساس یافته‌ای نوین تا حدود زیادی روشن سازد.

Reconstructing the history of Sakestan in the late Sassanian period based on a newly found coin of Ardashir III

Sakestan has always been an important region during the Sassanian era. The mints of this region have been the most active of all in Iranshahr from the reign of Khosrow I to Khosrow II, demonstrating the full dominance of Sassanians over Sakestan. After the death of Khosrow II, the mints of the region were inactive intermittently. A coin from the reign of Ardashir III which is currently kept in Hazrat Masumeh Museum of Qom is the only gold coin found of this king and the first with the mint mark of Sakestan. In this research, apart from studying this coin and comparing the findings with archeological data from the late Sassanian period in Sakestan, the political situation of southeastern Iran after Khosrow II has been explored using the archeological and historical data. This paper is considered an original research concerning its objective, and a historical and analyticaldescriptive research in terms of its methodology and context. Data and information gathering were carried out in the field and library. Based on the results of this study, it seems that Sakestan region was under the control of the main branch of Sassanian dynasty, loyal to Khosrow II during the late Sassanian period. The importance of this study is that it can clarify the political status of southeastern Iran in the late Sassanian period based on new findings.