بررسی تنوع ژنتیکی توده های بومی سیر ایران (Allium sativum) بر اساس خصوصیات سیتوژنتیکی و کاریوتایپی

تنوع ژنتیکی اساس اصلاح نباتات است که از تکامل طبیعی ناشی شده است و از اجزای مهم پایداری نظام های بیولوژیکی می باشد. ارزیابی تنوع ژنتیکی در گیاهان زراعی برای برنامه های اصلاح نباتات وحفاظت از ذخایر توارثی کاربرد حیاتی دارد .یکی از روشهای بررسی تنوع در ارقام و گونه های مختلف گیاهی، انجام مطالعات سیتوژنتیکی وکاریوتایپی است، بدین منظور تعداد 19 اکوتیپ سیر بومی ایران، جمع آوری شدند. پس از ریشه دار کردن غده های سیر و انجام مراحل پیش تیمار، تثبیت، هیدرولیز و رنگ آمیزی کروموزوم ها، تهیه اسلاید به روش اسکواش انجام شد. در بررسی های میکروسکوپی تعداد پنج سلول متافازی مناسب انتخاب و با استفاده از نرم افزار karyotype analysis 1.5 طول بازوهای کوتاه و بلند کروموزوم و طول کل کروموزوم ها اندازه گیری شد و سایر شاخص ها در نرم افزار excel محاسبه شد. داده ها در نرم افزار آماریjmp8 در قالب طرح کاملا تصادفی نامتعادل تجزیه و تحلیل شدند که اختلاف معنی داری در سطح یک درصد بین طول بازوی کوتاه، طول بازوی بلند و طول کل کروموزوم نشان دادند. مقایسه میانگین به روش توکی بین اکوتیپ ها انجام شد و به منظور دسته بندی اکوتیپ ها، براساس کلیه شاخص های کاریوتایپی و براساس شاخص های ژنومی، تجزیه کلاستر به روش ward صورت پذیرفت. نتایج نشان داد که عدد پایه کروموزومی در اکوتیپ بجنورد 7x=، (14=x2=n2) و در سایر اکوتیپ ها 8 x= ، (16=x2=n2) است، که با سایر مطالعات انجام شده بر روی گیاه سیر مطابقت داشت.تجزیه کلاستر اکوتیپ ها را به دو گروه متقارن و نامتقارن تقسیم نمود و مشخص شد کمترین فاصله اقلیدسی مربوط به دو اکوتیپ سمنان و طبس است. کوچکترین کروموزوم ها مربوط به اکوتیپ یزد و بزرگترین کروموزوم ها مربوط به اکوتیپ علی آباد است، متقارن ترین کاریوتایپ، اکوتیپ یزد و نامتقارن ترین کاریوتایپ اکوتیپ خواف شناخته شد.کلیدواژگان: تجزیه کلاستر، تقارن ژنومی، کاریوگرام، کروموزوم، garlic