بررسی تنوع ژنتیکی و مورفو فیزیولوژیکی اکوتیپ‌های پونه mentha longifolia بومی ایران

پونه ﮔﻴﺎﻫﻲ از ﺧﺎﻧﻮاده ﻧﻌﻨﺎع ﻣﻲ‌ﺑﺎﺷﺪ. اﻳﻦ ﮔﻴﺎه، از ﻧﻈﺮ ﺧﻮاص داروﻳﻲ در دﻧﻴﺎ اﻫﻤﻴﺖ ﻓﺮاواﻧﻲ دارد. هدف از این تحقیق بررسی تنوع ژنتیکی، مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی 11 اکوتیپ پونه از مناطق مختلف کشور می‌باشد. ﺑﻪ‌ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﻨﻮع ﺑﻴﻦ اﻛﻮﺗﻴﭗ‌ﻫﺎی پونه در دانشگاه محقق اردبیلی، آزﻣﺎﻳﺸﻲ در ﻗﺎﻟﺐ ﻃﺮح بلوک کاملا تصادفی در 11 اﻛﻮﺗﻴپ (ﺗﻴﻤﺎر) و 3 ﺗﻜﺮار اﺟﺮا ﺷﺪ. در اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ، برای تنوع ژنتیکی اکوتیپ‌‌های گیاه پونه mentha longifolia از 15 نشانگر مولکولی rapd و برای صفات مورفوفیزیولوژیک صفاتی از قبیل ﻃﻮل ﺑﺮگ، ﻋﺮض ﺑﺮگ، سطح برگ، تعداد برگ، ارﺗﻔﺎع ﺑﻮﺗﻪ، ﻋﺮض بوته، انشعابات بوته، روز تا گلدهی، میزان کلروفیل a، کلروفیل b، کلروفیل کل، کارتنوئید، درصد نشت مواد محلول و rwc اﻧﺪازه‌ﮔﻴﺮی شد. آغازگرهای rapd در مجموع 167 باند تکثیر کردند که 163 باند (97.29 درصد) دارای چند شکلی بودند. محتوای اطلاعات چند شکلی (pic) در محدوده‌ی 0.149 (آغازگر 83) تا 0.256 (آغازگر 3) بود. اکوتیپ آذربایجان غربی با اکوتیپ یزد بیش‌ترین شباهت ژنتیکی 0.952 را دارا بودند. تجزیه و تحلیل خوشه‌ای اکوتیپ‌ها با استفاده از ضریب تشابه جاکارد و به روش upgma انجام شد و 11 اکوتیپ مورد بررسی در 3 گروه دسته‌بندی شدند. نتایج تجزیه واریانس و ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻣﺮﺑﻌﺎت برای ﺻﻔﺎت اندازه‌گیری شده، ﻣﻌﻨﻲ‌دار ﺑﻮدﻧﺪ. ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺧﻮﺷﻪ‌ای ﺑﺮاﺳﺎس ﺻﻔﺎت زراﻋﻲ نیز اﻛﻮﺗﻴﭗ‌ها را ﺑﻪ 3 ﮔﺮوه ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺮد. وجود تنوع ژنتیکی بین اکوتیپ‌های پونه امکان انجام مقاصد گزینش را فراهم خواهد ساخت.