ارزیابی بیان ژن‌های مسیر تولید پرولین در گندم موتانت t65-58-8 تحت تنش خشکی

تنش خشکی از عوامل مهم محدود کننده عملکرد در مناطق خشک و نیمه خشک می‌باشد. تحمل به خشکی صفتی چندژنی است و در مراحل مختلف رشد و نمو ظاهر می‌شود. از آنجایی‌که ایجاد جهش روشی سریع و بی‌خطر می‌باشد، استفاده از آن به‌منظور تنوع بخشیدن به محتویات ژنتیکی با هدف ارتقای صفات کمی و کیفی در گیاهان زراعی مورد توجه خاص قرار گرفته است. در این بررسی، الگوی بیان ژن‌های دخیل در مسیر سنتز پرولین، برخی ژن‌های دخیل در مسیر مستقل از آبسزیک اسید در رقم طبسی (‌حساس به خشکی) و لاین موتانت آن 8-58-65t (‌محتمل به خشکی) تیمار شده با اشعه گاما به‌میزان 250 گری، در شرایط خشکی در مرحله گیاه بالغ مورد بررسی قرار گرفت. به‌منظور مطالعه بیان ژن‌های دخیل در تولید پرولین (p5cs، p5cr و p5cdh) و نیز اندازه‌گیری میزان پرولین در شرایط تنش خشکی و آبیاری مجدد، بذرهای دو ژنوتیپ در گلدان‌های 24 سانتی‌متری کشت شدند. در هنگام خروج اولین بساک آبیاری قطع شد و در فواصل زمانی، سه، چهار، پنج و شش روز پس از خروج برگ پرچم نمونه‌گیری انجام شد. نمونه‌گیری 12 ساعت پس از شروع آبیاری مجدد نیز در فواصل زمانی 12ساعت، سه، چهار و پنج روز صورت گرفت. هم‌زمان، از تیمار شاهد نیز نمونه‌گیری به‌عمل آمد. آزمایش به‌صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی با دو تکرار بیولوژیکی انجام گرفت. نتایج نشان داد که با افزایش تنش خشکی، بیان ژن p5cs در رقم طبسی بیش از لاین موتانت افزایش یافت، در حالی‌که بیان ژن p5cr در لاین موتانت بیش‌تر بود. بیان ژن p5cdh در لاین موتانت و رقم طبسی به‌ترتیب کاهش و افزایش یافت. پس از آبیاری مجدد بیان ژن‌های p5cs و p5cr در هر دو ژنوتیپ نسبت به شاهد کاهش نشان داد ولی بیان ژن p5cdh در لاین موتانت کاهش و در رقم طبسی افزایش یافت. هم‌چنین نتایج حاکی از افزایش بیش‌تر پرولین در لاین موتانت نسبت به رقم طبسی تحت تنش خشکی و کاهش آن در هر دو ژنوتیپ در اثر آبیاری مجدد می‌باشد. در کل، لاین موتانت 8-58-65 tنسبت به رقم طبسی تحت تنش خشکی پاسخ‌های سازشی مناسبی را برای بیان ژن‌های دخیل در تولید پرولین در پیش گرفته تا از صدمات ناشی از آن محفوظ بماند و احتمال می‌رود مسیر اسمولیت تا حدی توسط اشعه گاما دستخوش تغییر شده باشد.