بررسی ساختار و تنوع ژنتیکی جمعیت های ایرانی زیره سبز (Cuminum Cyminum L.) با استفاده از نشانگر مولکولی Scot

زیره سبز گیاهی علفی، یک‌ساله، از خانواده چتریان و مهم ترین گیاه داوریی صادراتی مناطق خشک و نیمه خشک ایران است. بذور زیره سبز دارای مواد متعددی است که حاوی آنتی اکسیدان و خواص ضد نفخی هستند. تاکنون هیچ رقم اصلاح شده ای از زیره سبز در کشور معرفی نشده است. به منظور اجرای برنامه اصلاحی آگاهی از میزان تنوع ژنتیکی ضروری است. در این مطالعه، 10 آغازگر scot برای بررسی تنوع ژنتیکی 49 اکوتیپ جمع آوری شده از مناطق مختلف ایران شامل نه استان مورد استفاده قرار گرفت. در مجموع، از 48 باند تکثیر شده 41 باند چندشکل بوده و 62.03 درصد چندشکلی نشان دادند. یک آغازگر (scot26) فاقد باندهای چندشکل بود. میانگین باندهای چندشکل به ازای هر آغازگر 5.1 برآورد شد. اندازه باند ها بین 250 تا 3000 جفت باز بدست آمد. جهت تجزیه خوشه ای از روش centriod linkage استفاده شد. دندروگرام حاصل از تجزیه خوشه ای، اکوتیپ های مختلف را در پنج گروه عمده قرار داد. هر گروه به زیرگرو هایی قابل تقسیم بود. بیش ترین فاصله، بین اکوتیپ های اصفهان-فریدون و خراسان شمالی- شیروان، و کم ترین فاصله بین اکوتیپ های خراسان شمالی-اسفراین و خراسان شمالی-مانه مشاهده شد. مقادیر شاخص شانون و ضریب فاصله ژنتیکی نی نشان داد که بیش ترین تنوع درون جمعیتی در اکوتیپ های کرمان و کم ترین تنوع درون جمعیتی در اکوتیپ های سمنان وجود دارد. مقادیر شاخص های fst و nm، بیانگر بالابودن تبادل ژنی بین نه جمعیت زیره سبز در ایران می باشد. تجزیه واریانس مولکولی (amova) درون و بین جمعیت ها انجام گرفت. با توجه به مقادیر هتروزیگوسیتی درون جمعیت ها، بین جمعیت ها و تنوع ژنتیکی کل، تنوع بین جمعیت ها بیشتر از تنوع درون جمعیت ها می باشد. این پژوهش نشان داد که تنوع قابل توجهی بین اکوتیپ های مختلف مورد بررسی جهت اصلاح جمعیت مانند گزینش توده ای ژنوتیپی و تولید ارقام مصنوعی وجود دارد.