بررسی ساختار ژن سیتوکروم b در نمونه‌های سرگین گوزن مرال ایرانی حفاظت‌شده (cervus elaphus maral)

به‌منظور بررسی تنوع ژنتیکی گوزن های مرال ایران، توالی کامل ژن سیتوکروم b سه جمعیت حفاظت‌شده در نواحی شمالی و شمال غربی ایران تجزیه‌وتحلیل شد. این جمعیت‏ها به دلیل کوچک بودن، از نظر کاهش تنوع ژنتیکی موردتوجه هستند. از جمعیت‌های موردبررسی، تعداد 25 نمونه سرگین تازه در سال 1393 جمع‌آوری شد. نتایج حاصل نشان داد که توالی‌های ژن سیتوکروم b سه جمعیت مرال ایرانی فاقد تنوع ژنتیکی بوده و تمام افراد این جمعیت‌ها علی‌رغم وجود فاصله جغرافیایی، یک هاپلوتایپ را تشکیل دادند. بررسی توالی ژن سیتوکروم b مرال ایران با توالی همین ژن در مرال ترکیه نشان داد که هفت جایگاه چندشکل در بین این دو گروه وجود داشته و یکی از این جایگاه‌ها دارای جایگزینی غیر هم نام می باشد. تنوع نوکلئوتیدی بین این دو گروه 0.003 و فاصله ژنتیکی بین این دو جمعیت 0.002 به دست‏آمد که رقم پایینی بوده و نشان‌دهنده کم بودن اختلاف ژنتیکی بین جمعیت‏های مرال ایران و مرال ترکیه است. مقدار عددیtajima's d (1.55) نشان‌دهنده وقوع انتخاب طبیعی در بین جمعیت‏های مرال ایرانی و مرال ترکیه بود. وضعیت توالی ژن سیتوکروم b مرال ایرانی با دیگر زیرگونه‌های گوزن قرمز مقایسه شد. مقدار فاصله ژنتیکی بین این جمعیت‎ها 0.004±0.037، مقدار تنوع نوکلئوتیدی در بین تمامی 46 توالی موردبررسی 0.03517 و تعداد جایگاه‏های تفکیک 135 بود. مقدار شاخص tajima' d برابر 0.322 و غیر معنی‌دار بود که نشان‌دهنده وقوع جهش در این جمعیت‏ها است. نتایج بررسی شبکه هاپلوتایپی نشان داد که گوزن مرال بومی ایران، در گروه گوزن‌های قرمز اروپایی قرار می گیرد و در این شبکه با مرال‏های ترکیه یک کلاستر را تشکیل دادند. با توجه به پایین بودن تنوع ژنتیکی جمعیت‏های مرال حفاظت شده مورد بررسی در این تحقیق، به نظر می رسد که بایستی مدیریت مناسب حفاظت برای حفظ این گونه و در درجه دوم برای افزایش اندازه موثر این جمعیت‏ها اتخاذ شود.