تحلیل محتوای کمی کتاب‌های درسی از منظر تحریک کنجکاوی دانش‌آموزان

این پژوهش با هدف آگاهی از میزان توجه کتاب‌های درسی دوره دوم ابتدایی به قوه کنجکاوی دانش‏آموزان ‏‏انجام شد. روش پژوهش، تحلیل محتوای کمی بود. قلمرو پژوهش، همۀ کتاب‌های درسی دورۀ دوم ابتدایی بوده است. برای گردآوری داده‌ها، از چک‌لیست محقق ساخته استفاده شد. روایی محتوایی چک‌لیست با استفاده از شاخص cvi (والتز و باسل) محاسبه و مورد تایید قرار گرفت. برای اطمینان از پایایی نیز ضریب پایایی مرکب محاسبه شد که 89/0 بود و نشان داد ابزار پایایی بالایی دارد. واحد تحلیل، مضمون انتخاب شد و برای تحلیل داده‌ها از آمار توصیفی نظیر فراوانی و درصد و همچنین جدول و نمودار استفاده شد. یافته‌های پژوهش بیانگر آن بود که محتوای کتب درسی دوره دوم ابتدایی توجه یکسان و متوازنی به مولفه‏های ‏کنجکاوی نداشته است. از میان مولفه‏های ‏کنجکاوی به مولفه‌های «فعالیت مستقل» و «پرسشگری» بیشتر؛ و به مولفه‌های «شگفت‌زدگی» و «تازگی» کمتر از سایر مولفه‌های کنجکاوی توجه شده است. بررسی سه پایه نیز نشان داد در پایه چهارم و پنجم تا حدودی یکسان به کنجکاوی توجه شده است ولی در پایه ششم این مقدار بیشتر است. مقایسه دروس مختلف نیز نشان داد در دروس ریاضی و علوم تجربی به قوه کنجکاوی دانش‌آموزان بیشتر از سایر دروس توجه شده است. با توجه به این‌که حس کنجکاوی کودکان می‌تواند عامل مهمی برای یادگیری و ایجاد انگیزه درونی برای آن باشد، بنابراین پیشنهاد می‌شود برنامه ریزان درسی و مولفین کتب درسی در طراحی کتاب‌های درسی دوره ابتدایی به آن توجه بیشتری داشته باشند.

quantitative content analysis textbooks (second stage) from stimulating the students’ curiosity viewpoint

the purpose of the present study is to investigate the degree of attention of the second-stage elementary school’s textbooks from the viewpoint of stimulating students’ curiosity. the research method is descriptive (content analysis). the population consists of all textbooks of grades 4,5,6 which includes 9 volumes of books. data was gathered using a researcher-made scale. to ensure the validity of the researcher-made scale, it was reviewed by 11 experts in the field of educational sciences and educational psychology. the validity of the checklist was calculated and confirmed using the cvi index (waltz and bausell). to ensure the scale reliability, the composite reliability coefficient was calculated (0.89) and showed that the tool has high reliability. the unit of analysis was theme and descriptive statistics such as frequency and percentage as well as tables and graphs were used for data analysis. the findings indicated that the content of the second-stage elementary school’s textbooks did not pay equal and balanced attention to the components of curiosity. more attention has been paid to the components of &independent activity& and &questioning while the components of &surprising& and &freshness& were paid less attention. another finding of this research showed that in sixth-grade textbooks more attention is paid to students’ curiosity than in fourth and fifth grades. considering that children’s curiosity is an important factor for learning and creating internal learning motivation, it is suggested that curriculum planners and textbook authors pay more attention to it in designing elementary school textbooks.