کیفیت رابطه معلم-دانش‌آموز در بافت مدرسه: یک پژوهش مردم‌نگارانه

ارتباط معلم-دانش‌آموز، تبادل دوجانبه پیچیده و پویایی است که در طول زمان و در موقعیت‌های متعدد شکل گرفته است و در بستری از عوامل موثر بر آن، تغییرات تحولی دانش‌آموز را رقم می‌زند. از این رو پژوهش حاضر سعی دارد تا کیفیت ارتباط معلم-دانش‌آموز را از طریق مطالعه میدانی طرفین اصلی آن یعنی معلم و دانش‌آموز در بافت مدرسه در مقطع ابتدایی بررسی کند و به تفسیر این الگوی ارتباطی و علل و عوامل موثر بر آن بپردازد. برای دریافت نظام معنایی که دانش‌آموز و معلم در رفتار و ادراک ارتباطی خود نشان می‌دهند، از روش مردم‌نگاری استفاده شده است.این پژوهش در دو فاز طی دو سال تحصیلی انجام شد. در فاز اول (اصلی)، بر اساس نمونهگیری ملاکی، یک مدرسه ابتدایی دولتی در دو شیفت دختران و پسران به عنوان میدان تحقیق انتخاب گردید و محقق یک نیمسال تحصیلی را به عضویت آن در آمد. در فاز دوم (فاز اعتباریابی و تعمیق مفاهیم) نیز، 99 دانش‌آموز، 19 معلم و 13 کلاس از میان شش مدرسه ابتدایی دولتی در شهر شیراز در اجرای این پژوهش مشارکت داده شدند. از مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته و بدون ساختار و مشاهده نیمه‌مشارکتی برای جمع‌آوری داده بهره گرفته شد.تجزیه و تحلیل داده‌های کیفی، تبیین الگوی ارتباطی معلم-دانش‌آموز را در چهار لایه‌ی مسیرهای تبادل معلم و دانش‌آموز، ویژگی‌های معلم و دانش‌آموز، بازنمایی ذهنی معلم و دانش‌آموز از یکدیگر و عوامل بیرونی ممکن می‌سازد. بهبود این بستر ارتباطی و ‌فرایندهای منجر به آن، ‌می‌تواند دستیابی به پیامدهای تحولی مثبت بسیاری را برای دانش‌آموز و معلم محقق سازد.

the quality of teacher-student relationship in the school context: an ethnographic survey

teacher-student relationship is a complex and dynamic transaction which is formed over time and under multiple circumstances; it figures out the student’s developmental changes on a platform based on related factors. accordingly, this research attempts to investigate the quality of the teacher-student relationship in elementary school through the field study of the main parties, the teacher and the student, in the context of school, and it interprets this relational pattern and its causes and effective factors. in order to comprehend the semantic system that the student and the teacher express in their behavior and perceptional communication, the ethnography method is used.this research was conducted in two phases during two academic years. in the first (main) phase, based on a random sampling, a government primary school in two parts for girls and boys was selected as the research field and the researcher joined it for one semester. in the second phase (validation and deepening of concepts), 99 students, 19 teachers and 13 classes from six public elementary schools in shiraz were involved in the implementation of this research. semi-structured and unstructured interviews and semi-participant observation were used to collect data.qualitative data analysis makes it possible to explain the teacher-student communication pattern in four layers of , teacher-student interaction routs, teacher-student features, the teacher-student mental-representation from each other, and external factors.the improvement of this relational context and the proceedings leading to it, can result in achieving positive numerous developmental consequences for students and teachers.