اثربخشی برنامه آموزش کنترل قلدری به روش شناختی- رفتاری بر مشکلات بین‌فردی نوجوانان پسر قلدر

هدف از پژوهش حاضر اثربخشی برنامه آموزش کنترل قلدری بر مشکلات بین‌فردی نوجوانان قلدر بود. پژوهش حاضر به روش نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون- پس‌آزمون و پیگیری یک‌ماهه با گروه آزمایش و کنترل انجام شد. جامعه آماری شامل نوجوانان 14 تا 17 ساله منطقه 17 مدارس دولتی شهر تهران بود. تعداد 40 نفر از نوجوانانی که ملاک‌های ورود به پژوهش را داشتند و نمره بالایی در پرسشنامه قلدری هارتر کسب کردند به صورت تصادفی انتخاب و در دو گروه آزمایش و کنترل گمارده شدند. ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه مشکلات بین‌فردی barkham و همکاران (1996) بود که در سه مرحله پیش‌آزمون- پس‌آزمون و پیگیری یک‌ماهه توسط هر دو گروه تکمیل شد. برنامه آموزش کنترل قلدری در 8 جلسه 90 دقیقه‌ای برای گروه آزمایش اجرا شد. داده‌ها با استفاده از تحلیل واریانس چندمتغیری اندازه‌گیری مکرر به کمک نرم‌افزار spssv22 تحلیل شد. نتایج نشان داد آموزش کنترل قلدری به نوجوانان قلدر در متغیرهای صراحت و مردم‌آمیزی (7.98=f و 0.001=p)، گشودگی به تجربه (10.95=f و 0.0005=p)، در نظر گرفتن دیگران (22.86=f و 0.0005=p)، پرخاشگری (10.59=f و 0.0005=p) و حمایت‌گری و مشارکت (19.77=f و 0.0005=p) تاثیر دارد. این در حالی بود که این میزان برای متغیر وابستگی به دیگران (0.07=f و 0.930=p) اثربخش نبود. در نهایت بر اساس نتایج حاصل از این پژوهش می‌توان گفت آموزش کنترل قلدری بر مشکلات بین‌فردی نوجوانان قلدر 14 تا 17 ساله اثربخش بوده و می‌توان از این آموزش جهت رفع مشکلات بین‌فردی آن‌ها استفاده کرد و لذا آگاهی والدین، معلمان، مدیران و سایر متخصصان از این آموزش‌ها می‌تواند کمک‌کننده باشد.

effectiveness of cognitive-behavioral bullying control training program on interpersonal problems of bullying adolescents

the aim of this study was the effectiveness of bullying control training program on interpersonal problems of bullying adolescents. the present study was performed by quasi-experimental method with pre-test-post-test design and one-month follow-up with experimental and control groups. the statistical population included adolescents aged 14 to 17 years in district 17 of public schools in tehran. forty adolescents who met the inclusion criteria and scored high on the harter bullying questionnaire were randomly selected and assigned to the experimental and control groups. the research instruments included barkham et al.’s (1996) interpersonal problems questionnaire, which was completed by both groups in three stages: pretest-posttest and one-month follow-up. the bullying control training program was performed in 8 sessions of 90 minutes for the experimental group. data were analyzed using repeated measures multivariate analysis of variance using spssv22 software. the results showed that bullying control training to bullying adolescents in explicit and demographic variables (f=7.98 and p=0.001), openness to experience (f=10.95 and p=0.0005), consideration of others (f=22.86 and p=0.0005), aggression (f=10.59 and p=0.0005) and supportiveness and participation (f=19.77 and p=0.0005) are effective. however, this rate was not effective for the dependency variable (f=0.07 and p=0.930). finally, based on the results of this study, it can be said that bullying control training is effective on interpersonal problems of bullying adolescents aged 14 to 17 years and this training can be used to solve their interpersonal problems and therefore parents, teachers, administrators and other professionals are aware of this. trainings can be helpful.