گونه‌شناسی و سیر تحول پشت‌بندها از ابتدا تا انتهای دوران تاریخی

دیوار پشت‌بند به عنوان یک سازه بنایی، نقش مهار نیروی رانشی دیوار اصلی را به عهده دارد. این عنصر معمارانه از سالیان دور، در بناهای مسکونی و غیرمسکونی، به شیوه‌ها و انواع مختلف استفاده شده است. در این راستا شواهد باستان‌شناسی، تنها شاخص معتبری هستند که می‌توان با رجوع به آنها از پیشینه دیوارهای پشت‌بند به صورت ضمنی آگاه شد. اینکه اولین‌بار در چه بنایی و کجا استفاده شده مشخص نیست، درجایی هم به صراحت به آن اشاره نشده و حتی باستان‌شناسان نیز در گزارشات حفاری خود به اشاراتی کوتاه و ضمنی بسنده کرده‌اند، ولی مبتنی بر گزارشات محدود در دسترس، می‌توان به صورت احتمالی استفاده گسترده از این سازه را از دوره نوسنگی به بعد دانست که معماران به عملکرد سازه‌ای این عنصر آگاه شده و به مرور زمان با تجربیات گذشته خود از گونه‌های متفاوت آن استفاده کردند. در این پژوهش گونه‌های متفاوت پشت‌بندها از لحاظ موقعیت قرارگیری، فرم و شکل، مصالح به‌کاررفته، فن اجرا، کارکرد فنی و تزیینات پشت‌بندها تقسیم‌بندی و مورد بررسی قرار گرفته است. با مطالعه دیوارهای پشت‌بند در دوران پیش از تاریخ و دوران تاریخی، مشاهده خواهد شد که هر چند در زمان گذشته یک چارچوب ساختاری با زیربنای علمی، بر‌اساس یافته‌های مربوط به قدرت مصالح و قوانین مکانیک‌ها وجود نداشته ولی بر‌اساس تجربه و نگرش عمیق به ماهیت و رفتار ساختمان‌های بنا شده، کم‌کم و به مرور زمان به درک ساختاری و عملکرد سازه‌ای بهتر دیوارهای پشت‌بند دست پیدا کردند و نه تنها در تعادل نیروها بلکه در ظاهر و زیبایی آنها نیز تاکید داشتند. عدم تحقیق جامع در این خصوص ضرورت پژوهش را ایجاب کرد که با ابزار مطالعه کتابخانه‌ای و روش تحقیق توصیفی و تحلیلی به این مهم پرداخته شود.