توسعه درونی، الگویی متوازن، متعادل و پایدار برای توسعه و ارتقا کیفی شهر

گسترش بی‌رویه، شتابان و ناموزون کالبدی شهرها یکی از عوامل اصلی در بروز مسایل شهری به ویژه افت منزلت اجتماعی، عملکردی، زیست‌محیطی و کالبدی آنهاست. در مواجهه با این معضلات، توسعه درونی به عنوان پایدارترین الگوی توسعه برای شهرها معرفی شده است. توسعهدرونی، سیاستی است که باهدف دستیابی به توسعه موزون، متعادل و پایدار شهری به شناسایی و برنامه‌ریزی برای استفاده بهینه از ظرفیت‌های موجود توسعه در درون محدوده شهر می‌پردازد. در این میان تاسیسات و اراضی نظامی درونی شهرها با پهنه‌های وسیع خود در شهرها، به عنوان یکی از مهم‌ترین ظرفیت‌های توسعهدرونی میتوانند فرصتی برای تجدید حیات شهرها باشند. هدف این نوشتار دستیابی به برنامه تجدید حیات پایداراراضی نظامی درون‌شهری در قالب چارچوبی جامع است. در راستای دستیابی به این هدف، در مرحله اول با مروری بر ادبیات توسعه درونی و نظریات موجود و سابقه این سیاست در ایران و جهان، همچنین بازخوانی مفهوم توسعه مجدد اراضی نظامی و رویکردها به آن، اهمیت این موضوع در توسعه شهری تبیین شده است، سپس در مرحله دوم با مستندسازی دو تجربه داخلی و خارجی و بررسی نقاط ضعف و قوت برنامه‌های اجرا شده، زمینه ارتقا دانش نظری در عرصه توسعه درونی و توسعه مجدد اراضی نظامی فراهم آمده تا با تکیه بر این دانش بتوان سیاست‌های کارآمدتری را اتخاذ کرد. روش تحقیق، از نوع تحلیلی- تفسیری بر پایه مطالعات و ارزیابی نمونه‌های موردی است وتلاش شده به کمک اسناد کتابخانه ای و اینترنتی به بررسی موضوع مورد نظر پرداخته شود. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می‌دهد توسعه مجدد اراضی نظامی درون‌شهری یکی از مهم‌ترین فرصت‌های توسعه درونی است که علاوه بر کیفیت‌بخشی در عرصه پروژه، با تاثیرگذاری بر بافت پیرامونی به‌ عنوان محرک برنامه‌های بازآفرینی شهری عمل می‌کنند. همچنین نتایج نشان می‌دهد رابطه معناداری بین حضور و مشارکت دولت، شهرداری‌ها، نهادهای محلی و بخش خصوصی با تحقق تجدید حیات موفق اراضی نظامی وجود دارد. مطالعات، بیانگر این امر است که مهم‌ترین اصل در فرایند تجدید حیات اراضی نظامی، برنامه‌ریزی و مشخص‌کردن جایگاه و نقش سازمان‌ها و نهادهای مربوطه و مشارکت و هماهنگی‌های بین آنهاست.