ارجاع به زمان ازدست‌رفته، به مثابه امر حاضر در عکس‌های خصوصی

عکس همواره چیزی را از گذشته، ردّ و جعل می‌کند. تاکید حضور-آن-جای مصداق در عکس بی‌گمان نشات از فهمی در برابرِ آن دارد که فحوای چنین ردّی را بر تنِ عکس مورد پرسش قرار می‌دهد. ارتباطِ با گذشته‌ای که عکس به ‌مثابهِ هستی‌درذاتِ خود سودای آشکارگی‌اش را دارد، در زمانِ حال که رویتِ آن‌ را مهیا می‌سازد، به‌سانِ کنشی است متاخر که از جانبِ مخاطبِ خاصِ عکس، ادراک می‌شود. چه که او همزمان با رویت، به خوانش گذشته‌ای مشغول است که به‌جز در عکس، حضورش را چنین مستند نمی‌توان مطالعه کرد. وجودِ زمانِ گذشته در بطنِ عکس با عناصری گره‌ می‌خورد که برای مخاطب خود حاملِ فهمِ پیشینی هستند از هر آنچه در زندگیِ ازدست‌رفته او تداعی‌گر معنا بوده، و توامان اصرار می‌ورزند بر موقتی‌بودنِ تمامی انگاره‌های ذهنی و عینی که میانِ وی و سطحِ عکس در جریان است. بنابراین، چگونه است که آن-جا-بودگیِ هماره مصداق و پیوندِ همیشگیِ واقعیت و گذشته که ارجاعِ عکس از بطن آن برمی‌خیزد، یکی‌شدن حقیقتِ عکس را (مصداقی که حضورش دیگر تنها منوط به قاب عکسی است که در برابرِ دیدگان است)، با واقعیتِ آن (آنچه بوده از مصداقی که در برابرِ دوربینِ عکاسی، حضوری واقعی و آنی، داشته است) پایه‌گذاری می‌کند؟رولان بارت1، در آخرین کتاب خود، اتاق روشن2، ارجاع را گوهر عکس می‌نامد؛ ارجاع به آنچه بوده، که اکنون به‌سان امری حاضر و کنش‌گر در عکس حضور دارد. در مقاله حاضر به بررسی چگونگیِ هستومندیِ زمانِ گذشته در بستر عکس، و تبیینِ ویژگی‌های متمایز ارجاع به گذشته در عکس‌های خصوصی پرداخته و تاثیراتی را که چنین ارجاعاتی به مثابه هستیِ عکس در خوانش و تاویلِ اثر بر مخاطبِ خود خواهند داشت، مورد تحلیل قرار خواهیم داد.