ارزیابی نقش منظر شهر در تامین امنیت شهروندان نمونه موردی : شهر قزوین

در حال حاضر یکی از مهم‌ترین آسیب­‌های شهری بر پیکر شهرها ناشی از آشفتگی و اغتشاش بصری است. از طرف دیگر، امنیت و منظر شـهری، واژه‌هایـی هستند که اگرچه هردو از زیرمجموعه­‌های علم شهرسـازی و معماری منظر محسوب می‌­شوند، اما نیاز به بررسی دقیق‌تر ارتباط بین آنها وجود دارد. این در حالی است که نظریات و تجارب متعدد نشان می­‌دهد بسیاری از معیارها و سنجه­‌های به دست آمده در تحقیقات مختلف که منجر به ایجاد حس امنیت در شهروندان می‌­شود، مستقیم یا غیر­مستقیم با اصول به کار رفته در طراحی منظر شهرها ارتباط داشته و می‌­تواند حس مذکور را کاهش یا افزایش دهد. به عبارت دیگر، منظر شهری باید حریم امن زندگی شهروندان باشد. مقاله حاضر بر آن است تا با انتخاب دقیق معیارهای خاص امنیت شهری - که برگرفته از مطالعات قبلی بوده و با منظر و سیمای شهر در ارتباط است- نقش منظر در تامین حس امنیت شهروندان را براساس مدل و ضرایب اهمیت معیارها ارزیابی کرده و نیز به مقایس‌های تطبیقی بین بافت‌های مختلف شهر قزوین به عنوان نمونه موردی بپردازد و در انتها، راهکارهای برنامه‌­ریزی و نکاتی کلی برگرفته از مدل پژوهش برای تقویت نقش منظر شهری در تامین امنیت شهروندان ارایه دهد. بدین منظور از فرایند تحلیل سلسله مراتبی یا ahp بهره گرفته شده و در جمع­‌آوری داده­‌ها، پرسشنامه و برداشت­‌های میدانی مورد استفاده قرار گرفته است. نتایج به دست آمده نشان می‌­دهد، منظر شهری در محله­‌های بافت قدیمی به دلیل فرسودگی کالبدی، نقش کم‌رنگ‌­تری در تامین احساس امنیت ساکنان خود در مقایسه با محله­‌های جدید­تر دارد. محله مورد مطالعه بافت قدیمی، در هر دو بعد طبیعی و انسان‌ساخت، امتیاز زیر میانگین را به دست آورده و این مشکل در بعد عوامل طبیعی بیشتر و در حد نامطلوب ارزیابی شده که مشخصاً برگرفته از نفوذناپذیری معابر و ایجاد فضاهای دنج و غیرقابل نظارت در محله است. با این حال محله­‌های جدید و نوساز نیز نیازمند توجه و طراحی دقیق‌تر در منظر و سیمای خود هستند تا به حد مطلوب‌­تری رسیده و از ایجاد فضاهای دنج و نا­امن در سطح این‌گونه محلات جلوگیری شود. ارزیابی­‌ها نشان می­‌دهد لزوم چنین توجهی در بعد عوامل مصنوع و به ویژه در مواردی چون رعایت سلسله مراتب معابر و انسجام محیطی، بیشتر احساس می‌­شود.