تطبیق نشانه- معناشناسی تصاویر دوزخ (در نگاره‌های معراج‌نامه شاهرخی و آثار دُره از کمدی الهی دانته)

با نگاهی گُذرا به آثار نگارین معراج‌نامه شاهرخی (840 ه.ق) و تصویرسازی‌های کمدی الهی به ویژه در بخش دوزخ توسط گوستاو دُره (1870م) در می‌یابیم که این تصاویر شباهت‌های بی‌نظیری با هم دارند.کمدی الهی دانته که بزرگ‌ترین اثر ادبی اروپا در قرون وسطی (1300م/699 ه.ق) است و معراج‌نامه (شرحی که به صورت نثر درباره پدیده معراج پیامبر اکرم (ص) نوشته شده) به عنوان دو الگوی سفر معنوی و روحانی به عوالم پس از مرگ آدمی، برخاسته از باورهای قومی و دینی در دو فرهنگ غرب و شرق است. صرف نظر از ارجاعات تاریخی (از طریق ممسیس) و بینامتنی موجود در خلق تصاویر دو اثر مذکور که بازگو کننده مراحل گُذار و چگونگی رخدادها در این گونه آثار هستند، می‌توان گفت این مقاله سعی در بررسی تطبیقی این تصاویر در حوزه نشانه - معناشناسی دارد تا از این طریق با تحلیل نشانه‌شناختی (ساختارگرا) و تقابل‌های بنیادین معناشناختی در نظام‌های تصویری مشابه به شناخت و کشف دلالت‌های مشترک معنایی در آنها پرداخته و همچنین نقش پویاتری در درک مفاهیم عمیق درونی آنها ایفا کند. بنابراین از مهم‌ترین اهداف این پژوهش علاوه بر موارد فوق، شناخت‌ و کشف نظام‌های تصویری مشابه در این دو نسخه از طریق تجزیه و تحلیل ساختارهای ژرف است که مقوله‌های معناشناسی بنیادین در آن مطرح می‌شود و سپس خوانش مشابه و توجه به دلالت‌پردازی آنها. این مطالعه به ما اجازه می‌دهد علاوه بر شناخت بهتر ساختارهای ژرف در نظام‌های تصویری مشابه میزان همگرایی و ارتباط این نظام‌ها نیز شناسایی و معلوم شود‌. پس از تطبیـق تصاویر با نمونه‌هایی عالی از دو متن همچون مجازات دروغ گویان و متکبران در معراج‌نامه شاهرخی و شکنجه فریب‌کاران و دزدان در کمدی الهی مواجه شدیم که دارای قطب‌های متقابل با دلالت‌پردازی‌های مشابهی هستند که در ادامه به آن پرداخته خواهد شد.