حماسۀ بی‌صدا: تحلیل ساختار بصری کاشی‌نگارۀ سقای کربلا بر مبنای اصول گشتالت

بیان مسئله: عباس‌بن‌علی (ع) مشهور به سقای کربلا به‌عنوان یکی از شخصیت‌های محوری حاضر در واقعۀ ‌کربلا مورد توجه هنرمندان بسیاری به‌ویژه دیوارنگاران بوده است. یکی از نمونه‌های این‌حوزه، کاشی‌نگاره‌های امام‌زاده تاج‌الدین غریب اثر حاج‌باقر جهانمیری است. براساس نظریۀ گشتالت، ذهن انسان در فرایند ادراک بصری تمایل به دسته‌بندی و سازمان‌دهی عناصر بصری دارد. به‌گونه‌ای که کل سازمان‌یافتۀ حاصل‌شده، با هر یک از عناصر به‌تنهایی متفاوت خواهد بود. آنچه در اصول ادراک بصری گشتالت اهمیت دارد، درک ارتباطاتی است که منجر به ترکیب معنادار می‌شود. براین‌اساس، این کاشی‌نگاره، نمایانگر تغییرات ساختاری در روایت بصری واقعۀ عاشورا در دوران مشروطیت است. سوال پژوهش این است که ساختار بصری کاشی‌نگارۀ سقای کربلا با توجه به اصول ادراک بصری گشتالت چگونه سازمان‌دهی شده است؟ هدف پژوهش: شناسایی ویژگی‌های ادراک بصری در کاشی‌نگارۀ سقای کربلای بنای تاج‌الدین غریب، هدف این پژوهش است.روش پژوهش: روش‌پژوهش، تحلیل ژانر و شیوۀ جمع‌آوری اطلاعات اسنادی است.نتیجه‌گیری: نتایج حاصل از پژوهش نشان می‌دهد، پس از تطبیق اصول هفتگانۀ گشتالت با کاشی‌نگارۀ مذکور، در اصل مشابهت، اصل مجاورت، اصل تداوم، اصل یکپارچگی یا تکمیل و اصل سرنوشت مشترک، پراگنانس قوی با هفت تضاد ایتن شناسایی شد که با به‌کاربستن هرکدام از این اصول، فرایند ادراک بصری را محقق ساخته است. وجود روابط بصری مدنظر پیروان نظریۀ گشتالت در نگاره، نشان می‌دهد که نگارگر به‌طور ناخودآگاه از این اصول در جهت سازمان‌دهی بهتر اجزای تصویر بهره برده و دریافت آسان‌تر اثر را فراهم ساخته است.

silent epic: analysis of the visual structure of the tile painting of the water bearer of karbala based on gestalt principles

problem statement: abbas ibn ali, known as the water bearer of karbala, is one of the central figures in the karbala event, inspiring numerous artists, especially muralists. one example is the tile painting in the shrine of taj al-din gharib, created by haj baqir jahanmiri. according to gestalt theory, the human mind tends to categorize and organize visual elements during visual perception, such that the organized whole differs from the individual components. in gestalt principles, the critical aspect of visual perception is understanding the relationships that lead to meaningful combinations. accordingly, this tile painting represents structural changes in the visual narrative of the karbala event during the constitutional era. the question of this research is how is the visual structure of the tile painting of the water bearer of karbala organized based on gestalt principles of visual perception?research objective: to identify the visual perception features in the tile painting of the water bearer of karbala in the taj al-din gharib shrine.research method: the research employed genre analysis and documentary methods for data collection.conclusion: the findings indicate that after applying the seven gestalt principles to the mentioned tile painting, strong prägnanz was identified in the principles of similarity, proximity, continuity, closure or completeness, and common fate, aligned with itten’s seven contrasts. employing each of these principles facilitated a planned visual perception process. the presence of visual relationships, as emphasized by gestalt theorists, enhanced the organization of the painting’s elements and simplified the audience’s understanding of the artwork.