تاملی بر نقش عوامل شنیداری منظر صوتی فضاهای آموزشی شهر قزوین بر مبنای نقشه‌‌های شناختی (نمونۀ مورد مطالعه: مدرسۀ شاهد نرگس قزوین)

بیان مسئله: صداها عاملی مهم در شناخت محیط هستند و در برقراری ارتباط با محیط و دیگر افراد نقش به‌سزایی ایفا می‌‌کنند. صداها به‌صورت مستقیم بر حواس شنوایی انسان اثر می‌‌گذارند و در نحوۀ درک انسان موثر هستند. تنوع صداها در یک محیط منجر به شکل‌‌گیری منظرهای صوتی گوناگون می‌‌شود. انواع عوامل شنیداری و غیرشنیداری در شکل‌‌گیری منظر صوتی نقش قابل قبولی ایفا می‌‌کنند. عوامل شنیداری شامل مولفه‌‌های آنتروفونی، بیوفونی و ژئوفونی هستند که محور اصلی بحث این پژوهش هستند.هدف پژوهش: هدف از این پژوهش بررسی عوامل شنیداری منظر صوتی فضاهای آموزشی شهر قزوین بر مبنای نقشه‌‌های شناختی است و مدرسۀ شاهد نرگس قزوین به‌عنوان نمونۀ مورد پژوهش انتخاب شد. ازاین‌‌رو، مولفه‌‌های آنتروفونی، بیوفونی و ژئوفونی در مدرسۀ مذکور و محدودۀ پیرامون آن بررسی شدند.  روش پژوهش: روش این پژوهش توصیفی-تحلیلی و پیمایشی و گردآوری اطلاعات به‌صورت اسنادی، ثبت مشاهده، برداشت پیمایشی، فیش‌‌برداری و ترسیم کروکی از طریق نقشه‌‌های شناختی است. به‌منظور دستیابی به هدف پژوهش از پیاده‌‌رو‌‌ی صوتی و تکنیک پیمایش حسی بر پایۀ حواس بینایی و شنیداری استفاده شد.نتیجه‌‌گیری: در نهایت با بررسی عوامل شنیداری روی نمونۀ مورد بررسی این نتیجه حاصل شد که هر سه مولفه در فضاهای سرپوشیده، حیاط و محدودۀ پیرامون مدرسه به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم (از طریق انعکاس صداهای غالب در محیط) وجود دارند. مولفه‌‌های بیوفونی و ژئوفونی در مواقعی که به‌شدت زیاد بروز نیابند، نسبتاً مطلوب هستند به‌ویژه مولفۀ ژئوفونی که بر پایۀ عوامل طبیعی است ولی بخشی از مولفه آنتروفونی به جهت انسان‌محوربودن آن، به‌صورت نامطلوب و در قالب نوفه ظاهر می‌‌شود و در موارد دیگر مطلوب است. این منظرهای صوتی، مستقیم بر حواس شنیداری، ادراک، تمرکز، یادگیری و شناخت دانش‌‌آموزان تاثیرگذار هستند.

a reflection on the role of auditory factors in the soundscape of educational spaces in qazvin city based on cognitive maps (case study: narges shahed school in qazvin)

problem statement: sounds play a critical role in environmental perception and significantly influence human interaction with both the environment and other individuals. they directly affect the auditory senses as well as humans’ understanding of their surroundings. the diversity of sounds within a given environment leads to the formation of various soundscapes. both auditory and non-auditory factors play a notable role in shaping soundscapes. auditory factors encompass anthrophony, biophony, and geophony which constitute the central focus of the present study.research objective: the present study was an attempt to investigate the auditory factors shaping the soundscape of educational spaces in the city of qazvin, through cognitive maps. narges shahed school in qazvin was selected as the case study and anthrophonic, biophonic, and geophonic sounds within the school premises and the surrounding off-campus areas were analyzed.research method: the research method of this study is descriptive-analytical and survey-based. data collection was conducted through document analysis, recorded observations, field surveys, note-taking, and sketching using cognitive maps. to achieve the research objective, soundwalking and sensory survey techniques based on visual and auditory perception were employed.conclusion: in conclusion, the analysis of auditory factors in the study area revealed that all three auditory factors—anthrophony, biophony, and geophony—are present in the indoor spaces, courtyard, and surrounding off-campus areas of the school, both as direct sounds and indirect sounds (emerging from the echoes of dominant sounds in the environment). the biophony and geophony components are relatively desirable when they are not expressed in excessive amounts. in particular, the geophonic component, which is based on natural factors, but part of the anthropophonic component, due to its human-centered nature, appears undesirable in the form of noise, and in other cases is desirable. these soundscapes directly affect the auditory senses, perception, concentration, learning and cognition of students.