مدل‌سازی عوامل موثر بر بهبود ادراک خطرپذیری سیل از طریق بررسی مولفه‌های ادراکی محیط شهری (مورد پژوهی: محلۀ زیبادشت، تهران)

بیان مسئله: با توجه به کانال‌کشی رودخانه‌ها و استقرار سازه‌های کنترل سیل، ادراک افراد از فرایندهای اکولوژیکی رودخانه‌ها و ایمنی محیط با اختلال مواجه شده است. عدم درک صحیح از خطرپذیری سیل، منجر به کاهش سازگاری جوامع و افزایش خسارات و تلفات در حین وقوع سیل می‌شود. لذا امروزه مدیریت خطرپذیری سیل، علاوه‌بر راه‌حل‌های سازه‌ای، معیارهای غیرسازه‌ای همچون ادراک خطرپذیری سیل را در دستور کار خود قرار داده است. در این راستا، ضروری است که نقش رشته‌های مرتبط در رویکردهای غیرسازه‌ای تدقیق شود.هدف پژوهش: این پژوهش درصدد است که نقش طراحی شهری در اقدامات غیرسازه‌ای مواجه با سیل را با مدل‌سازی عوامل موثر بر ادراک خطرپذیری سیل و رفتارهای سازگار با سیل، تبیین کند و نحوه‌ اثرگذاری مولفه‌های ادراکی محیط (کیفیت‌های ادراکی- حس مکان- نگرش به طبیعت) را در بستر ایران بسنجد.روش پژوهش: رویکرد کلی پژوهش کمی است و در طبقه‌ پژوهش‌های پیمایشی مقطعی قرار می‌گیرد. این پژوهش با استدلال قیاسی از نظریه‌های منتج از مبانی نظری آغاز و سپس بر مبنای تحلیل متون تخصصی، تاثیر مولفه‌های ادراکی محیط بر ادراک خطرپذیری سیل شناسایی و مدل مفهومی تبیین شده است. در راستای سنجش مدل پژوهش در بستر ایران، تعداد 221 پرسش‌نامه در محله‌ زیبادشت، پیرامون رودخانه‌ کن تکمیل شده است. تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار اسمارت پی‌ال‌اس و به روش مدل‌سازی معادلات ساختاری انجام شده است. نتیجه‌گیری: بنابر نتایج به‌دست‌آمده در بستر محله‌ زیبادشت، طراحی شهری از طریق تنظیم کیفیت‌های ادراکی محیط و تقویت دلبستگی افراد به رودخانه‌ کن، می‌تواند نقش مهمی در بهبود ادراک خطرپذیری سیل ایفا کند. همچنین، تقویت هویت مکانی افراد در ارتباط با رودخانه‌ کن ازجمله عوامل موثر بر رفتارهای سازگار با سیل است.

modeling of factors influencing the improvement of flood risk perception through the analysis of the perceptual factors of the urban environment (case study: zibadasht neighborhood, tehran)

problem statement: considering the river channelization and the establishment of flood control structures, individuals’ perceptions of river ecological processes and environmental safety have been disrupted. a lack of proper understanding of flood risk leads to decreased adaptability in communities and increased damage and casualties during floods. therefore, nowadays, flood risk management, in addition to structural solutions, has incorporated non-structural measures, such as flood risk perception. in this regard, it is essential to determine the role of related disciplines in non-structural approaches.research objective: this research aims to explain the role of urban design in non-structural measures of flood mitigation by modeling the factors influencing flood risk perception and flood-adaptive behaviors. it assesses the impact of perceptual factors of the urban environment (perceived qualities, sense of place, and vision of nature) in the context of iran.research method: the overall approach of the study is quantitative and is categorized as cross-sectional survey research. it began with deductive reasoning based on the theoretical foundations. following an analysis of the theoretical literature, the impact of perceptual factors of the environment on flood risk perception was identified, and a conceptual model was developed. to assess the research model within the context of iran, 221 questionnaires were completed in the zibadasht neighborhood around the kan river. data were analyzed using smart pls software and structural equation modeling methods.conclusion: according to the results obtained in the zibadasht neighborhood, urban design can play a significant role in improving flood risk perception by adjusting the perceived qualities of the environment and enhancing individuals’ place attachment to the kan river. in addition, strengthening the place identity of individuals in relation to the kan river is one of the factors influencing flood-adaptive behaviors in this area.