رویکردهای شکل‌‌گیری مدرسه و الگوهای سازماندهی آن‌‌ها براساس سند تحول بنیادین

بیان مسئله: اکثر کشورها از جمله ایران، سند تحول آموزشی دارند که با ارئۀ الگوهای محتوایی جدید، تاثیراتی بر ارزش‌‌های آموزشی و ماهیت مدرسه می‌‌گذارد. در بسیاری از کشورها مانند فنلاند، سوئد و استرالیا، مدرسه به آموزش محدود نشده است و با عملکرد اجتماعی خود امکاناتی به جامعۀ اطراف عرضه می‌‌کند. اما در ایران، هنوز مدارس وارد این کارکرد نشده‌‌ و مطالعات اندکی در این زمینه انجام شده است و تصویر روشنی نیز از گونه‌‌بندی مدارس وجود ندارد. این پژوهش در تلاش برای پاسخ به این سوالات است؛ سوال اول:  الگوهای محتوایی سند تحول، گونه‌‌بندی مدارس را چطور تحت‌تاثیر قرار می‌‌دهد و چه گونه‌‌هایی از مدارس را توصیه می‌‌کند؟/ سوال دوم: الگوهای سازماندهی‌‌ هندسی رایج در مدارس چیست و الگوهای محتوایی سند تحول چه الگوهای سازماندهی را می‌‌تواند برای مدارس توصیه کند؟هدف پژوهش: هدف این پژوهش، گونه‌‌بندی مدارس از نظر محوریت یادگیری و خدمات، فعالیت‌‌ها و کاربری‌‌های الحاقی و سپس تعیین الگوی سازماندهی هندسی متناسب با گونه مدارس است.روش پژوهش: این پژوهش از نظر هدف کاربردی و به‌لحاظ روش، تحلیلی-استدلالی است. جمع‌‌آوری اطلاعات به‌صورت کتابخانه‌‌ای و اسنادی انجام شده است. به‌منظور کنترل روایی و پایایی پژوهش از پرسشنامۀ نخبگانی استفاده شد. ابتدا الگوهای محتوایی از اسناد آموزشی استخراج و از نظر محوریت آموزشی و خدمات و کاربری‌‌های الحاقی تحلیل شدند که منجر به گونه‌‌بندی مدارس شد. در نهایت الگوهایی برای سازماندهی هندسی گونه‌‌ها براساس الگوهای هندسی پرتکرار گروتر تنظیم شد.نتیجه‌‌گیری: پژوهش مدارس را در قالب پارک‌‌مدرسه، مدارس طبیعت-ورزش-سلامت، مدارس علمی‌‌پژوهشی، فرهنگی، اجتماعی و کارآفرینی گونه‌‌بندی می‌‌کند. مدارس اجتماعی، دسته‌‌بندی کلان گونه‌‌هاست. همچنین، هشت الگوی سازماندهی رایج در میان مدارس شناسایی شد و سازگاری این الگوها با گونه‌‌های شش‌‌گانه از نظر کاربری‌‌های الحاقی و محوریت آموزشی بررسی شد. برای مدارس اجتماعی، الگوی نیمه‌‌پراکنده و نیمه‌‌آزاد تا نیمه‌‌منسجم و نیمه‌‌متراکم و برای سایر مدارس، الگوی نیمه‌‌پراکنده و نیمه‌‌آزاد تا پراکنده و آزاد توصیه می‌‌شود.

approaches to the formation of schools and their organizational models based on the fundamental transformation document

problem statement: many countries, including iran, have developed educational transformation documents that significantly influence educational values and the nature of schools by introducing new content models. in countries such as finland, sweden, and australia, schools are not confined to education but also serve an important social role, offering various resources and services to the surrounding community. however, in iran, schools have not yet fully embraced this broader function. research in this area remains limited, and there is no clear or comprehensive classification system for different school types. this research is trying to answer these questions; first question: how do the content models of the fundamental transformation document influence the classification of schools, and what types of schools does it recommend?/ second question: what are the prevalent geometric organizational models in schools, and what organizational models can the fundamental transformation document recommend?research objective: this study aims to classify schools based on their focus on learning, services, activities, and auxiliary functions, and to determine the appropriate geometric organizational models for school types identified in the research.research method: this research is applied in terms of objectives and analytical-argumentative in terms of its methods. data collection was conducted through library and documentary research. to ensure validity and reliability, an expert questionnaire was used. initially, content models were extracted from educational documents and analyzed based on their focus on education, services, and auxiliary functions, leading to a classification of schools. geometric organizational models were then set based on frequently occurring patterns of grutter.conclusion: the study places schools into the following categories: park schools, nature-sport-health schools, scientific-research schools, social and cultural schools, and entrepreneurial schools. social schools represent the broadest category. eight common organizational patterns were identified. for social schools, a semi-dispersed and semi-free to semi-cohesive and semi-dense pattern is recommended and for other schools, a semi-dispersed and semi-free to scattered and free pattern is recommended.