تاملی در جلوه‌های بصری محرم از منظر ادراک هاپتیکی (مطالعۀ موردی: شهر اصفهان- محرم 1402)

بیان مسئله: تاثیر کیفیت‌های بصری شهر بر مخاطبان، از موضوعات مهم برنامه‌ریزی شهری است. این موضوع در برپایی تصاویر مناسبتی بیش‌تر مشهود است. به مناسبت ماه محرم، همه‌ساله در شهرهای مختلف ایران تصاویری متناسب با این ایام نصب می‌گردد. کاربرد عناصر و مولفه‌های مرتبط با مذهب به قصد تاثیرگذاری بیش‌تر بر حاضران در فضاهای شهری، از موضوعات مهم در این زمینه است که برکیفیت حضور و ادراک مخاطبان تاثیرات مستقیم می‌گذارد. تحلیل و واکاوی زیست روزمرۀ شهروندان در چنین بستری، اهمیت زیادی در مطالعات تاریخ اجتماعی دارد. در شهر اصفهان به مناسبت محرم 1402، تبلیغات گسترده‌ای توسط شهرداری صورت گرفت. در تصاویر نصب‌شده، یک عنصر بصری مشترک یعنی اشک، به‌نحو شاخصی برجسته‌نمایی شده بود. این پژوهش در پی پاسخگویی به این پرسش است که، آثار مناسبتی به‌نمایش درآمده چه ویژگی‌هایی داشته و چه معنی‌هایی به مخاطبان القا می‌کنند؟هدف پژوهش: هدف از پژوهش تبیین معنای جلوه‌های بصری ماه محرم در فضای اجتماعی معاصر است.  روش پژوهش: این پژوهش از نوع بنیادی و براساس ماهیت توصیفی- تحلیلی است. شیوۀ تجزیه‌ و تحلیل اطلاعات به ‌روش کیفی با در نظر گرفتن مضمون، بر اساس قوۀ بصری و ادراک هاپتیکی انجام شده است.نتیجه‌گیری: نتایج این پژوهش نشان‌گر آن است که نمایش آثار مناسبتی با مفهوم محوری سوگ، علاوه‌‌بر حس بصری، سایر حواس مخاطبان را نیز درگیر می‌کند. در نتیجۀ ادراک هاپتیکی حاصل‌شده، رابطه‌ای حسانی میان بیننده و فضای شهر شکل می‌گیرد. با افزوده‌شدن بر شمار حاضران در صحنه، نوعی حسانیت گروهی بروز می‌کند که نقش موثری در ایجاد مشارکت جمعی دارد.

a reflection on the visual aspects of muharram from the perspective of haptic perception (case study: isfahan - muharram 2023)

problem statement:the impact of a city’s visual qualities on its audience is a significant concern for urban planners. this is particularly evident in the setup of occasion-specific images. every year during the month of muharram, cities across iran install visuals appropriate for this period. the use of religious elements and components to enhance the influence of individuals in urban spaces is a key focus in this context, directly affecting the quality of presence and perception of the audience. analyzing and examining the daily lives of citizens in such a setting is highly important in social history studies. in isfahan, extensive advertising was carried out by the municipality for muharram 2023. in the installed images, a common visual element, specifically the tear, was prominently highlighted. this study seeks to answer the question: what characteristics do the displayed occasion-specific works have, and what meanings do they convey to the audience?research objective: explanation of the visual aspects of muharram in the contemporary social environment.research method: this study is qualitative in nature and based on a descriptive-analytical approach. the method of data analysis was qualitative, considering the content, and based on visual perception and haptic perception.conclusion: the findings indicate that the display of occasion-specific works with the central theme of mourning engages not only the visual sense but also other senses of the audience. through the resulting haptic perception, a sensory relationship between the viewer and the urban space is formed. with the increase in the number of participants in the scene, a type of collective sensitivity emerges, playing a significant role in fostering communal participation.