لاله‌زار، خط مقدم مدرنیزاسیون در تهران (لاله‌زار، بازتاب نفوذ مدرنیته از شهر به جامعۀ ایرانی)

بیان مسئله: نگاه نو به جامعه در عصر قاجار، با جریان‌های مدرنیزاسیون جهانی هم‌زمانی دارد و احداث خیابان لاله‌زار، از اولین اقدامات حاکمیتی در ایران برای ورود به این عرصه است. می‌توان مدعی شد، ماجرایی که بر خیابان لاله‌زار گذشته، بازتابی دقیق از تعریف «مدرن» است که آن را از یک خیابان باغی، به یک فضای جمعی شهری بدل کرده است. تغییرات نمای ساختمان‌ها، استقرار مبلمان شهری، سنگفرش معابر و تقویت کارکردهای خیابان همچون ساخت هتل، کافه و سالن تئاتر از مهم‌ترین جلوه‌های این فرایند است. خیابان لاله‌زار که در دورۀ قاجار با هدف ایجاد مکانی تفرجی در شهر برای درباریان و متمولین احداث شده بود، در دورۀ پهلوی، اول به فضای جمعی برای عموم جامعه تحول یافت و امکان گذران اوقات تفریح و حضور و مشارکت در جریان زندگی شهری را برای جامعه فراهم آورد. هدف پژوهش: خوانش نقش ادراکی فرآیند مدرنیزاسیون شهری در شکل‌گیری جامعه مدرن تهران دورۀ پهلوی اول با استناد به تحولات کالبدی خیابان لاله‌زار.  روش پژوهش: با متمایز کردن چهار مداخلۀ «تزئین‌گرایی»، «خطی‌سازی»، «نماگرایی» و «مونومان‌گرایی» که اقدامات اساسی در مدرنیزاسیون شهری محسوب می‌شود، خیابان لاله زار با روش تحلیل تصویری، ارزیابی و ردپای معیارهای فوق در آن تحلیل می‌شود. نتیجه‌گیری: پدیدارشدن یک «آمبیانس» شهری متفاوت از فرهنگ عمومی جامعه به‌عنوان ثمرۀ مدرنیزاسیون خیابان لاله‌زار و این واقعیت که مدرنیزاسیون در ایران با خیابان لاله‌زار آغاز شد و سرعت گرفت، نتایج اصلی پژوهش را شکل می‌دهد.

lalehzar: the front line of tehran’s modernization(the street as the modernity diffusion frame from the city into the society)

modernization movement in the world; the construction of lalehzar street is one of the first governmental actions in iran to join this line. the idea claimed is that the lived history of lalehzar street is a precise reflection of the modern definition which transformed it from a garden street into an urban public space. the changes in the facades of buildings, the installation of urban furniture, paving of roads and the strengthening of street functionalities such as the construction of hotels, cafes and theaters are among the significant facts of this process. lalehzar street, which was first built in the qajar era in order to create a place of leisure in the city for courtiers and financiers, was transformed into a public space for residents during the first pahlavi period and allowed people to devote time and to participate in the flow of urban life.research objective: reading the perceptual role of the urban modernization process in the formation of modern tehran’s society under the 1st pahlavi, based on the physical developments of lalehzar street.research method: by distinguishing four interventions being “decoration”, “alignment”, “facadization” and “monumentalization” considered as the main measures of urban modernization, lalehzar street is examined through an iconographic approach and the hints of the interventions mentioned are analyzed in it.conclusion: the emergence of an “urban ambiance” rising from the modernization of rue lalehzar which is different from the general culture of the society; as well as the fact that modernization in iran began with rue lalehzar, define the main results of the research.