پرتره‏ از پرتره: مطالعۀ شیوه‌های «ازآن‌خودسازی» پرتره‌های رنسانسی در نقاشی‌های آیدین آغداشلو

بیان مسئله: آیدین آغداشلو از هنرمندان برجسته‌ هنر معاصر ایران است. وی آثار چشم‌گیری از خود به‌جای گذاشته است که درخور توجه، بحث و بررسی است. وی از جمله هنرمندانی است که برای تولید و آفرینش آثار هنری خود همواره نگاهی به گذشته و هنر پیشینیان خود داشته است. بنابراین عمده فعالیت‌های هنری او دوباره‌کشی‌ها و آزمودن‌های پیاپی خود در نقاشی‌های هنرمندان پیشین بوده است. موضوع‌بخشی از فعالیت هنری گذشته‌نگر آغداشلو موضوعات هنر اروپایی و مخصوصاً اروپای دوره‌ رنسانس است. اگرچه بازتولید پرتره‌های رنسانسی در نقاشی‌های آغداشلو همواره موضوع بحث و بررسی بوده، عمده‌ این مباحث براساس نگاه‌ها و مفاهیم بومی و سنتی شکل گرفته است. این درحالی است که مفهوم پست‌مدرنیستی «ازآن‌خودسازی» بینش کاملاً جدید و نگاه متناسبی در اختیار ما می‌گذارد تا از دریچه‌ آن بتوانیم خوانش تازه‌ای از شیوه‌ کاری این هنرمند به‌دست آوریم.این پژوهش به دنبال پاسخ به این سوال است که مهم‌ترین کارکردهای «ازآن‌خودسازی» پرتره‌های رنسانسی در نقاشی‌های آغداشلو کدام است؟هدف پژوهش: این پژوهش بر آن است تا، ضمن مطالعه‌ پرتره‌های رنسانسی آیدین آغداشلو و نشان‌دادن ارتباط شیوه‌ نقاشی او با مفهوم پست‌مدرنیستی «ازآن‌خودسازی»، برخی از مهم‌ترین وجوه معنایی نهفته در فراخوانی و بازخوانی این آثار کلاسیک را شناسایی و تبیین کند.روش پژوهش: این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از مفهوم «ازآن‌خودسازی» انجام گرفته است. اطلاعات مورد نیاز پژوهش نیز به روش کتابخانه‌ای گردآوری و به روش کیفی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته‌اند.نتیجه‌گیری: نتایج این پژوهش حاکی از آن است که پرتره‌های رنسانسی آغداشلو را براساس کاربردهای شیوه‌ «ازآن‌خودسازی» می‌توان ذیل سه دسته‌ عمده طبقه‌بندی کرد: 1) تحسین پرتره‌های رنسانسی، 2) تحریف پرتره‌های رنسانسی، 3) تخریب و ترمیم پرتره‌های رنسانسی. ذیل کاربرد اول آیدین آغداشلو نکوداشت پیشینان و هنرمندان رنسانس را با ماننده‌کشی و ادای دین در عنوان اثر به‌جا آورده است. در قسمت دوم، دستکاری پرتره‌های رنسانسی به قصد اندکی تغییر و تحول در اصل اثر و دورشدن از واقعیت آن و چیزی بیش از دوباره‌کشی محض صورت گرفته است. تحت کارکرد سوم، کارهایی از آیدین آغداشلو قرار می‌گیرند که آثار هنرمندان پیشین رنسانسی را به دفعات و مکرراً بازتولید کرده‌اند. درنهایت گفتنی است آیدین آغداشلو در این آثار گاه دست به تخریب زده و گاه درصدد ترمیم برآمده است. آثار آیدین آغداشلو، ضمن فراخوانی آثار پیشینیان و هنرمندان مطرح تاریخ هنر، با کارکردهای «ازآن‌خودسازی» هماهنگ و تفسیرپذیر هستند.

portraits after portraits: an investigation of the ways of appropriation of renaissance portraits in the paintings of aydin aghdashlou

problem statement: aydin aghdashlou he is one of the artists who has always looked at the past and the art of his predecessors to produce and create his artwork. therefore, the main part of his artistic activities has been redrawing and testing himself on the paintings of previous artists. the subject of a part of aghdashlou’s retrospective artistic activity is the subject of european art, especially the europe of the renaissance period. although the reproduction of renaissance portraits in aghdashlou’s paintings has always been a subject of discussion, most of which are based on local and traditional views and concepts. this is while the postmodernist concept of “appropriation “ provides us with a completely new insight and a suitable perspective so that we can get a new reading of this artist’s working method. what are the most important functions of the “appropriation “of renaissance portraits in aghdashlou’s paintings?research objective: this research aims to identify and explain some of the most important semantic aspects hidden in recalling and rereading these classic works while studying the renaissance portraits of aydin aghdashlou and showing the connection between his painting style and the postmodern concept of “appropriation “.research method: this article employed a descriptive analytical method and used the concept of “appropriation” the data required for the research was collected by the library method and analyzed by the qualitative method.conclusion: the results of this research indicate that aghdashlou’s renaissance portraits can be classified under three main categories based on the applications of the “appropriation” method: 1) admiration of renaissance portraits 2) distortion of renaissance portraits 3) destruction and restoration of renaissance portraits. under the first category, aydin aghdashlou wrote down the predecessors and artists of the renaissance by simulating and performing religion in the title of the work. in the second part, the manipulation of the renaissance portraits has been done to change and transform the essence of the work slightly, move away from its reality, and create something more than a pure re-drawing. under the third function, the works of aydin aghdashlou are placed, which have repeatedly reproduced the works of previous renaissance artists.