پایداری اندامهای معماری ایرانی در گذار از دوران اسلامی

مفهوم پایداری در واقع صفتی است که موجب آرامش و تداوم زندگی با کیفیت و منطبق بر نحوه زندگی در طول زمان است. این مقوله در زمینههای متفاوتی مورد ارزیابی که بررسی قرار گرفته و معماری به عنوان کالبدی برای زندگی انسان میتواند یکی از مهمترین زمینههای بروز آن باشد. معماری ایران که یکی از غنیترین نمونههای معماری بومی با دستاوردهای فرمی و نیارشی قابل ذکر در جهان است، در گذر از دوران اسلامی به یکی از نمونههای موفق معماری مفهومی، معناگرا و عرفانی بدل شد. در عین حال تاثیر کالبد و فرم معماری به عنوان ظرف مکانی که معلولی از فرهنگ جامعه است در بازنمایی این مفاهیم و معانی تاثیر بسزایی دارد. در دوران اولیه ورود اسلام به ایران، شرایط سیاسی و اجتماعی از سویی و الگوی جدید جهانبینی که اسلام به ارمغان آورده بود از سوی دیگر باعث شد تا فرمهایی از معماری به خصوص در مساجد ایران شکل بگیرد که با کالبد معماری ایران تناسب چندانی نداشت، لذا در برهههای زمانی و شرایط مناسب به تدریج این کالبد تغییر شکل یافت و جای خود را به فرمهای آشنا و تجربهشده واگذارد. این پژوهش بر آن است تا با محوریت قرار دادن عامل فرهنگ و معماری در این دوره گذار، تاثیر آن را در استفاده مجدد از سه اندام معماری ایرانی یعنی گنبدخانه، ایوان و میانسرا، که به ترتیب نمونههایی از فضاهای بسته، نیمهباز و باز هستند، و در قالب معرفی و بررسی اندامها در ابنیه قبل و بعد از اسلام، رهیافتی بر دلایل پایداری آنها پیدا کند.