تبیین نسبت نظام فضایی و نشانه‌ای در رویدادپذیری فضاهای بزرگ‌مقیاس (مطالعۀ موردی: راستۀ سبزه میدان و بازار مسگرها در بازار بزرگ تهران)

بیان مسئله: در سنت پژوهش‌های بینارشته‌ای معماری و علوم انسانی از دهه ی 80 میلادی به این سو، رابطه و هم‌کنش انسان و فضا، اغلب در گستره ی علوم رفتاری مطالعه شده است. در این پژوهش با بهره‌گیری از حوزه ی علوم شناختی، این هم‌کنش انسان و فضا مبتنی‌بر جنبه‌های شناختی، ذهن و حافظه در تجربه ی فضایی مطالعه شده است تا نشان دهد رویدادپذیری فضا در کنار مولفه‌های دیگر، به حافظه ی بخشی و شناختی انسان وابسته است. هدف پژوهش: مقصود این مقاله، تعیین نسبت کیفی نقش حافظه ی بخشی در رویدادپذیری فضاهای بزرگ‌مقیاس از طریق مقایسه ی نظام‌های فضایی و نشانه‌های نمادین و تصویری است. روش پژوهش: این جستار با بهره‌گیری از روش‌های کیفی، توصیفی و عمل‌نگر، از طریق پیمایش و نگاشت رفتار در فضا، تلاش می‌کند تا رویدادپذیری در فضا را به ثبت فضا در حافظه ی فعال پیوند زند. برداشت‌ها به‌صورت میدانی، از طریق مشاهده ی مستقیم و تفسیر داده‌ها برای نگاشت رویدادهای فضایی در دو راسته از بازار بزرگ تهران انجام شده است. نتیجه‌گیری: دستاورد این پژوهش نشان‌می‌دهد که دو نظام فضایی و نشانه‌ای، سهم‌گذاری و اثرگذاری متفاوتی در حافظه ی فعال و رویدادپذیری فضا دارند. نظام فضایی به‌صورت درون‌زا، مستقیم، بی‌واسطه و از طریق ادراک و تجربه ی فضایی، زمینه ی رویدادپذیری را پیش می‌برد؛ و نظام نشانه‌ایی از طریق ثبت و بازخوانی، به‌صورت غیرمستقیم و با واسطه، تشخیص اجزای فضایی با اثرگذاری در حافظه ی بخشی انسان را فراهم می‌کند.

explaining the relation between the spatial and symbolic system in the eventuality of large-scale spaces(case study: sabzeh meydan and mesgarha bazaar in tehran’s grand bazaar)

abstractproblem statement: in the tradition of interdisciplinary studies of architecture and human sciences since the 80s, the relationship and interaction between man and space have been studied mostly through the lens of behavioral sciences. this study draws upon cognitive science to examine human-space interaction from cognitive aspects, mind, and memory in spatial experience and show that the eventuality of space and other components depend on human episodic and cognitive memory.research objective: this study aims to determine the qualitative ratio of the role of episodic memory in the eventuality of large-scale spaces through the comparison of spatial systems and visual symbolic signs.research method: using qualitative, descriptive, and pragmatic methods, this study attempts to link the eventuality in space to the recording of space in active memory through surveying and mapping of behavior. field observations were made through direct observation and the data was interpreted to map spatial events in two rows of shops in tehran’s grand bazaar.conclusion: the results of this study show that two spatial and symbolic systems have different contributions and effects on the active memory and eventuality of space. the spatial system, endogenously, directly, immediately, and through spatial perception and experience expands the field for the eventuality and the symbolic system indirectly provides the recognition of spatial components by recording, rereading, and through mediation, with an effect on human episodic memory.