ارزیابی قوانین برنامه‌ریزی توسعۀ کالبدی-فضایی شهر تهران با مدل(plaf)

بیان مسئله: علی‌رغم مطرح‌شدن مفهوم «توسعه پایدار شهری» به دنبال پیامدهای توسعه تک‌بعدی اقتصادی، اما هم‌چنان پژوهشگران شهری عملکردهای حقوقی را در این زمینه، کم‌تر مورد توجه قرار داده‌اند. قوانین به‌مثابه چارچوب توسعه، با زمینه‌های تاریخی، ظرفیت‌های نهادی و غیره مرتبط شده و موفقیت آن‌ها در تحقق «آن‌چه باید» معرفی می‌شود. اما از آن‌جایی‌که همیشه موفقیت ‌آن‌ها تضمین نمی‌شود باید برای توصیف آن‌ها، از سطح یک پیش‌نویس حقوقی فراتر رفته و فرایند اجرا و ثمرات آن را در قالب کلیتی واحد مورد مطالعه قرار ‌داد. از این رو سوال این پژوهش عبارت است ‌از چگونگی قوانین برنامه‌ریزی توسعه کالبدی-فضایی شهر تهران بر پایه مدل تحلیلی (plaf). هدف پژوهش: ارائه توصیفی-تحلیلی از وضعیت قوانین برنامه‌ریزی توسعه کالبدی-فضایی شهر تهران در ‌مسیر تحقق توسعه پایدار شهری. روش پژوهش: این پژوهش کاربردی- توسعه‌ای به سراغ معیارها و شاخص‌های کیفی برآمده از مدل تحلیلی(plaf) رفته و داده‌پردازی را با تشکیل کارگروهی متشکل از هشت متخصص، انجام می‌دهد. در نهایت معیارهای کیفی مورد سنجش، کمی‌سازی‌شده و با هم مقایسه می‌شوند. نتیجه‌گیری: در نهایت نتایج این پژوهش ترکیبی نشان داد که قوانین برنامه‌ریزی توسعه کالبدی-فضایی شهر تهران، چه از بعد اثربخشی عملکردی و چه در ابعاد فنی، از وضعیت چندان مطلوبی در مسیر تحقق توسعه پایدار شهری،‌ برخوردار نیست. در میان شش حوزه موضوعی مورد مطالعه، به ترتیب قوانین برنامه‌ریزانه مرتبط با «کدهای ساختمانی» و «سرمایه‌های مبتنی‌بر زمین»، بهترین و بدترین وضعیت را به لحاظ «اثربخشی عملکردی» دارند. هم‌چنین قوانین برنامه‌ریزانه مرتبط با «حقوق توسعه» و «فضاهای عمومی» نیز به ترتیب بهترین و بدترین وضعیت را از «جنبه‌های فنی» دارند. به‌طور مشابه، همین وضعیت در نمره نهایی کسب‌شده نیز بروز‌یافته و قوانین برنامه‌ریزانه مرتبط با «قطعات و بلوک‌ها» و «حقوق توسعه» بیش‌ترین و «فضاهای عمومی» کم‌ترین نمره را در میان همه حوزه‌ها کسب کرده‌اند. در نهایت قابل‌توجه است که توصیفات به‌دست‌آمده در این پژوهش، می‌تواند تبیین‌گر علل حقوقی فاصله میان وضعیت فضایی شهر تهران، با مطلوبیت‌های مورد نظر توسعه پایدار شهری باشد.

an assessment of tehran physical-spatial development planning laws; using plaf model

problem statement: despite the introduction of the concept of “sustainable urban development” - following the consequences of one-dimensional economic development - urban researchers still pay less attention to legal practices in this area. laws are presented as a development framework, related to historical contexts, institutional capacities, etc., and their success is introduced in achieving “what is necessary”. since their success is not always guaranteed; to describe them, one must go beyond the level of a legal draft; and its implementation process and results should be studied as a whole unit. therefore the research question is how tehran’s physical-spatial development laws are based on the planning law assessment framework (plaf) analytical model. research objective: this study attempts to provide a descriptive-analytical study of the status of physical-spatial development planning laws in tehran, on the path to sustainable urban development.research method: this applied-developmental research used indicators derived from the plaf analytical model and carried out data processing by a group consisting of eight experts. finally, the qualitative criteria measured, are quantified and compared.conclusion: finally, the results of this mixed research showed on the path to sustainable urban development tehran’s physical-spatial development law, is not in the desired situation both in terms of functional effectiveness and technical dimensions. among the six thematic categories studied, the planning laws related to “building codes” and “land-based finance” are in the best and worst status in terms of “functional effectiveness”, respectively. also, the planning laws related to “development rights” and “public spaces” are in the best and worst condition in terms of “technical aspects”, respectively. the same situation is reflected in the final score, and the planning laws related to “plots and blocks” and “development rights” have the highest, and the planning laws related to “public spaces” have the lowest scores among all categories. finally, it is noteworthy that the ultimate descriptions of this research can explain the legal reasons for the gap between the spatial situation of tehran, between the desired vision of urban sustainable development.