مطالعۀ تحلیلی آثار هنر معاصر ایران بر اساس مفاهیم و کارکردهای رویکرد «ازآن‌خودسازی»

بیان مسئله: هنرمعاصر شاهد پیامدها و پدیده‌های گوناگونی بوده است، که به هیچ عنوان از قواعد سنتیِ هنر تبعیت نمی‌کنند. «ازآن‌خود‌سازی» در هنر معاصر یکی از همین پدیده‌های نوظهور ‌است که هنرمندان بسیاری به آن روی آورده‌اند. هنرمند امروز، علاوه بر فعالیت‌های فرهنگی، خود نیز مصرف‌کننده هنر است. از این‌رو «ازآن‌خود‌سازی» راهکاری است در هنر معاصر برای رجعت به گذشته و استفاده از تصاویرِ ازپیش‌موجود و باز‌تولیدِ آثاری با مفاهیم جدید. این پدیده همزمان با غربْ در هنر ایران نیز طرفداران خود را پیدا کرده است. هدف پژوهش: این پژوهش بر آن است تا «ازآن‌خودسازی» وکارکردهای آن را در هنر معاصر ایران و آثار نقاشان معاصر ایرانی پی بگیرد. روش پژوهش: این مقاله با روش توصیفیتحلیلی صورت گرفته و شیوه گردآوری منابع آن نیز میدانی و کتابخانه‌ای بوده است. در اینجا، ابتدا، با توجه به تعاریف و مطالعات حوزه «ازآن‌خود‌سازی» در هنر غرب به بررسی مشابهت‌ها و مطابقت‌های این پدیده با هنر معاصر ایران پرداخته شده است، سپس هنرمندان معاصر ایرانی را که رویکرد «ازآن‌خود‌سازی» در آثارشان به‌وضوح قابل‌رویت است، شناسایی شده است. نتیجه‌گیری: نتایج این پژوهش حاکی از حضور چشم‌گیرِ رویکرد «ازآن‌خود‌سازی» در هنر معاصر ایران است که با کارکردهای متفاوتی در میان هنرمندان به‌کار گرفته شده است، که از آن میان می‌توان سه کارکرد عمده را برجسته کرد: 1) «فراخوان گذشته در وضعیت معاصر»، 2) «ترجمه یا گفتگوی بینافرهنگی» و 3) «معنی‌گردانی آثار درون‌فرهنگی پیشین». در این پژوهش، ذیل هرکدام از این کارکردها، تعدادی از آثار ازآن‌خود‌ساخته هنرمندان معاصر موردبررسی قرارگرفته است. در حالی‌که، در کارکرد اول بازنماییِ عظمت گذشته، مسائل و مصائب انسان امروزی در معرض توجه هنرمندان بوده، درکارکرد دوم ترکیب فرهنگ و هنر ایرانی با آثار مهم و تاثیرگذار غربی مورد تاکید قرار گرفته است. در نهایت در کارکرد سوم، با دخل‌وتصرف در آثار شناخته‌شده پیشینِ ایرانی و افزودن معانی تازه‌ای به آن‌ها مواجه می‌شویم. بنابراین، استفاده از تصاویر و آثار پیشین با رویکردهای نوین و انتقادی به‌منظور معنا‌سازی، درهم‌آمیختن گذشته و آینده، ارجاع به گذشته و نقلِ آن، از ویژگی‌های آثار خلق‌شده کنونی با رویکرد «ازآن‌خود‌سازی» هستند.

an analytical study on contemporary iranian artworks based on the concepts and functions of the “appropriation”

problem statement: contemporary art has developed various outcomes and phenomena that do not comply with traditional artistic norms. one of these emerging phenomena in modern art is “appropriation,” which has piqued the curiosity of numerous artists. artists today are also art consumers, in addition to their cultural activities. in this regard, “appropriation” may be seen as a contemporary art strategy for returning to the past, using preexisting motifs, and reproducing works with new concepts. this approach has gained popularity among iranian artists at the same time as it has in the western world. research objective: this research aims to observe, examine, and evaluate contemporary iranian art, mainly the works of modern iranian painters, to investigate the idea of “appropriation” and identify its ways and functions with regard to iranian contemporary art.research method: the descriptiveanalytical method was used in this study, and data were gathered using field and desk research methodologies. first, we examined the similarities and overlap between this phenomenon in iran and the western world using definitions and studies associated with “appropriation” in western art. then, we highlighted contemporary iranian artists whose work follows the “appropriation” principles. conclusion: according to the results, contemporary iranian artists have predominantly accepted this method. as a consequence, artists have applied the notion of “appropriation” for a variety of purposes, three of which are noted below: 1 “recycling the past within modern contexts,” 2 “fostering intercultural dialogue and translation,” and 3 “transposing the meanings of native artworks.” this study examines a range of appropriated works by contemporary artists under each of these functions. in the first function, artists’ attention has been drawn to the representation of the splendor of the past and the difficulties or concerns of contemporary man. in contrast, in the second function, the fusion of iranian culture and art with renowned western works has been highlighted. finally, in the third function, we see previously recognized iranian pieces distorted or tampered with, as well as new meanings added to them. thus, some characteristics of works created through the “appropriation” strategy include modern and critical reproduction of images and works from the past to develop new meanings, link the past to the future, and refer to or retell the past.