واکاوی ساختار تصویری و مفهومی نور در فیلم «محمد رسول‌الله» بر مبنای مولفه‌های زیبایی‌شناسی

بیان مسئله: نور همواره به عنوان یکی از مهم‌ترین واسطه‌ها و عناصر القای مفاهیم الهی در آثار گوناگون هنر اسلامی کاربرد دارد. فیلم «محمد رسول‌الله» ساخته مجید مجیدی، از مصادیق شاخص سینمای دینی ایران در استفاده از تجلی نور برای انتقال مفاهیم الهی و قدسی است. بحث و جدل‌های متعدد در نشریات تخصصی و عمومی در چگونگی نشان‌دادن و بیان تصویری زیبایی‌شناسانه و تاثیرگذار مفاهیم الهی و دینی با معیارها و مولفه‌های معتبر از مهم‌ترین مسائل سینمای دینی ایران است. هدف پژوهش: این پژوهش با هدف تبیین و واکاوی مولفه‌های بنیادین زیبایی‌شناسی عنصر نور همچون وحدت، پیچیدگی و تابندگی در این فیلم است. همچنین تحلیل دو عنصر آشفتگی و یکنواختی در ساختار تصویری و مفهومی این اثر که در تقابل اساسی با تجربه زیبایی‌شناختی قرار دارد.روش پژوهش: این پژوهش از نوع کیفی و چارچوب آن توصیفی تحلیلی و مبتنی بر منابع کتابخانه‌ای و مطالعه مستقیم اثر است. نتیجه‌گیری: یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد ساختار تصویری و مفهومی فیلم محمد رسول‌الله تا حدود زیادی با وحدت، هماهنگی و پیچیدگی همراه نیست. آشفتگی تصویری در کاربرد نور برای القای مفاهیم دینی و قدسی در اغلب سکانس‌ها دیده نمی‌شود. اما دارای یکنواختی تکرارشونده، بدون‌منطق روایی (دراماتیک) و با کمترین باورپذیری است که تجربه‌ای زیبا‌شناختی را به همراه ندارد. نورافشانی و نورانی‌کردن فضا با جلوه‌ای غیرواقع‌گرایانه و اغلب تصنعی فضایی سمبولیستی و نمادگرایانه به کلیت فیلم داده است. تبیین و تحلیل زیبایی‌شناسی نور در فیلم محمد رسول‌الله نشان می‌دهد که در بازتاب معارف الهی و دینی با موفقیت حداقلی همراه بوده است.

an analysis of the visual and conceptual structure of light in the film “mohammad rasoolullah” based on aesthetic components

problem statement: light is always used as one of the most important mediators and elements for inducing divine concepts in various works of islamic art. the film “mohammad rasoolullah” is one of the leading examples of iranian religious cinema in using the manifestation of light to convey divine and sacred concepts. one of the most important issues of iranian religious cinema is the howness of showing and expressing an aesthetic and effective image of divine and religious concepts using valid criteria and components.research objetive: the present study aims to explain and analyze the basic components of the aesthetics of the element of light such as unity, complexity, and radiance in this film. in addition, this study intended to analyze the two elements of chaos and uniformity in the visual and conceptual structure of this work, which is in fundamental opposition to the aesthetic experience.research method: this study is qualitative and its framework is descriptiveanalytical and based on library resources and direct study of the artwork.conclusion: the findings of this study show that the visual and conceptual structure of the film of muhammad rasoolullah is to a large extent not associated with unity, harmony, and complexity. visual disturbance in the use of light to induce religious and sacred concepts is not seen in most of the scenes. however, it has a repetitive monotony, without narrative logic and with the least credibility, which does not bring aesthetic experience. the illumination of the space with unrealistic and often artificial effects has given a symbolic atmosphere to the whole film. the explanation and analysis of the aesthetics of light in the film of muhammad rasoolullah shows that it has been minimally successful in reflecting the divine and religious teachings.