بازتعریف راهبردهای واکنش کارکردی–فضایی شهرها در برابرشیوع کووید-19 در ایران با تاکید بر تجربۀ شرق آسیا (چین)

بیان مسئله: ساختار فضایی- عملکردی شهر که در یک فرایند تاریخی طولانی توسعه یافته و با مخاطرات بسیاری مواجه بوده، در طی بحران، همواره هم به عنوان مرکز آسیب‌‌دیده و هم به عنوان مرکز امدادرسانی در چگونگی واکنش به بحران نقشی اساسی دارد. ساختار تعریف‌شده جهت مدیریت بحران‌‌های شهری در ایران عمدتاً برمبنای مدیریت بحران‌‌های ناشی از سوانح طبیعی چون سیل و زلزله شکل گرفته و تجربه کووید-19 نشان داده که در برابر بحران‌‌ بیماری‌‌های همه‌‌گیر، برنامه و راهبردهایی از پیش‌‌اندیشیده‌‌ که با تاکید بر جنبه کارکردی-فضایی شهرها به ارائه راهکارهای عملی بپردازد، نداشته است. هدف پژوهش: نوشتار حاضر بر آن است تا دریابد چگونه می‌‌توان با استفاده از تجارب موجود، قابلیت کارکردی-فضایی شهرها را در مواجهه با چنین بیماری‌‌هایی بالا برد؟ لذا با مرور تحلیلی تجربیات کشور چین و سایرکشورهای شرق آسیا، به دنبال انطباق مدیریت کارکردی-فضاییِ این کشورها بر اساس چارچوبی شامل معرفیِ زمینه‌‌ای جهت ظهور، ملزومات ایجاد، تداوم و معیارهای ارزیابی است تا امکان‌‌پذیریِ آن‌‌ها در شرایط ایران را بر اساس ساختار مدیریتی موجود و روند گسترش بیماری بررسی کند. روش پژوهش: نوشتار حاضر به روش تحلیل محتوا و مرور تحلیلی تجربیات و بسط مفاهیم مرتبط با پرسش پژوهش انجام شده است. نتیجه‌گیری: تشکیل یک سیستم مداخله‌‌ای مبتنی بر مدیریت و حکمرانی یکپارچه‌ شهری اهمیت بسزایی دارد تا بتواند به صورت قوی و منظم قبل از رسیدن وضعیت همه‌‌گیری به شهرها کمک ‌‌کند تا در ابتدا نیروی انسانی و منابع خود را متمرکز کنند و در شرایط غیرقابل کنترلِ همه‌‌گیری، با تشکیل ساختار خوشه‌‌ای به مناطق همگن از نظر خدمات‌‌رسانی و با تاکید بر جامعه محلی، تقسیم کل شهر به مناطق نسبتاً مستقل برای اعزام پرسنل پزشکی و خدماتی اقدام نماید. مهم‌ترین راهبردهای کارکردی- فضایی شامل مدیریت فضایی مبتنی بر جامعه محلی، مدیریت زمانی-مکانی، مدیریت کنترل هوشمند و حکمرانی و تاب‌‌آوری شهری است.

redefining urban functional-spatial response strategies to covid-19 outbreak in iran with emphasis on the east asian (china) experience

problem statement: the urban functional-spatial structure was developed in a historical process during which it faced numerous jeopardies. it has always played a fundamental role in reacting to crises, both as a damaged center and an emergency relief center. the structure defined for urban crisis management in iran has been mainly formed based on the management of crises due to natural disasters such as floods and earthquakes. the experience of covid- 19 has shown that in the face of the epidemic crisis, it lacked pre-conceived plans and strategies that offer practical solutions with an emphasis on the functional-spatiality of cities.research objective: the current study aims to find out how existing experiences can be used to improve cities’ functional-spatial capability. research method: by the use of the content analysis method and analytical review of the experiences of china and other east asian countries, the current study attempts to adopt the functional-spatial management of these countries. it has been done based on a framework including the introduction of a context for emergence, requirements of creation, continuity, and assessment criteria to investigate their feasibility for conditions of iran based on the existing managerial structure and the trend of disease spread. conclusion: based on the results, the establishment of an interventional system based on integrated urban management and governance is highly important to be able to help cities first concentrate their workforce and resources strongly and regularly before the epidemic reaches them. in uncontrollable epidemic conditions, it can provide services to homogeneous areas by forming a cluster structure. it can also divide the whole city into relatively independent areas to send medical and service personnel with emphasis on the local community. the most important functional-spatial strategies include spatial management based on the local community, temporal-spatial management, smart control management, and urban resilience and governance.