تحلیل میزان دسترس‌پذیری بوستان‌های شهر تهران برای افراد دارای محدودیت جسمی - حرکتی با تاکید بر مفهوم طراحی فراگیر

بیان مسئله: بوستان‌های شهری نقش مهمی بر سلامت فیزیکی و روانی شهروندان دارند. امروزه علی‌رغم اهمیت موضوع جهانی طراحی فراگیر و وجود پژوهش‌های کاربردی و مقررات مرتبط در ایران، افراد دارای محدودیت حرکت در بوستان‌ها حضور کم و محدودی دارند که این امر ناشی از عدم دسترس‌پذیری بوستان‌ها برای همۀ افراد جامعه است. به نظر می‌رسد این موضوع به دلیل عدم دانش فنی کافی طراحان، ناظران طراحان شهری و عمرانی، عدم توجه به ضوابط و نیز عدم آگاهی از شرایط فیزیکی افراد دارای محدودیت حرکت است. هدف پژوهش: هدف از انجام این پژوهش، ارزیابی میزان دسترس‌پذیری بوستان‌های شهر تهران برای افراد دارای محدودیت جسمی–حرکتی با تاکید بر مفهوم طراحی فراگیر است تا همۀ افراد فارغ از میزان توانایی‌های فیزیکی‌شان بتوانند از امکانات و تجهیزات موجود در بوستان‌ها بهره‌مند شوند. روش پژوهش: به منظور رسیدن به اهداف پژوهش، ابتدا از طریق مطالعات نظری به شناخت ویژگی‌ها و محدودیت‌های حرکتی طیف‌های مختلف جامعه و نیز بررسی اصول کالبدی و غیرکالبدی مفهوم طراحی فراگیر پرداخته شده است؛ سپس ضمن شناسایی امکانات و تجهیزات موجود در بوستان‌ها و با کمک کارشناسان متخصص در زمینۀ امر مناسب‌سازی، نسبت به استخراج شاخص‌های دسترس‌پذیری اقدام شد. در مرحلۀ سوم چک لیست ارزیابی بوستان‌های منتخب تهیه و از طریق پیمایش تکمیل شد. تحلیل داده‌ها از طریق روش دلفی و نتایج حاصله، پس از استخراج امتیاز و وزن‌دهی گزینه‌ها با کمک نرم‌افزار excel، به‌صورت نمودار ترسیم و تحلیل شد. نتیجه‌گیری: نتایج نشان می‌دهد، عوامل متعددی در عدم دسترس‌پذیری بوستان‌ها دخالت دارند که در مراحل طراحی، اجرا و بهره‌برداری نقش ایفا می‌کنند. بی‌توجهی به اصول طراحی فراگیر، عدم آگاهی نسبت به ضوابط طراحی مناسب افراد دارای محدودیت جسمی-حرکتی، عدم آگاهی و دانش فنی کافی پیمانکاران و مجریان در اجرای صحیح طرح‌ها و ایجاد موانع ثانویه پس از اجرا به دلیل مدیریت نامناسب و عدم توانایی حفظ امنیت بهره‌برداران، از مهم‌ترین عوامل به‌ شمار می‌روند.

analysis of accessibility of green spaces in tehran for people with limited movement with an emphasis on the concept of universal design

problem stetment:urban parks have a great impact on people’s physical and mental health. today, despite the global importance of inclusive design, research, and related criteria in iran, people with limited mobility are less present in parks due to the unavailability of parks. it seems that this issue is due to insufficient technical knowledge of designers, supervisors of urban and civil designers, disregard for the rules and also ignorance of the physical condition of people with limited mobility. research objectives: the purpose of this study was to evaluate the accessibility of parks in tehran for people with physical limitted. this evaluation is done with an emphasis on the concept of inclusive design so that all people, regardless of their physical abilities, can benefit from the facilities and equipment available in the parks.research method: first, through theoretical studies, the characteristics and limitations of movement of different people in society were identified. then the physical and non-physical principles of the concept of inclusive design were examined.. in the next step, the equipment in the parks was identified and the availability indicators were determined by the experts. in the third stage, a case study evaluation checklist was prepared and completed through a survey. data analysis by delphi method and the results, after extracting points and weighting options through excel, were plotted and analyzed.conclusion: the results show that several factors cause the unaccessibility of parks that are effective in the design, implementation and operation stages.. the most important of these factors are ignoring the principles of inclusive design, ignoring design criteria for people with physical disabilities, lack of knowledge and sufficient technical knowledge of contractors in the correct implementation of projects, and creating secondary obstacles after implementation due to improper management.