تبیین تاثیر اندیشه‌های نو‌گرایانه بر فرآیند معماری به سبک مدرن بین‌المللی در ایران و ازبکستان

یان‌مسئله: در دورۀ پهلوی دوم بعد از خارج‌شدن معماری تاریخی ایران از گردونۀ رقابت، تمامی عرصه شهرهای کشور در موقعیت نوسازی قرار می‌گیرند. همچنین در این دوران در ازبکستان نیز تحولات ‌متعددی تحت فرآیندهای مدرنیزاسیون شوروی صورت می‌گیرند. از این‌رو به نظر می‌رسد معماری سبک مدرن بین‌المللی شکل‌گرفته در ایران و ازبکستان دارای شباهت‌ها و تفاوت‌هایی باشد.هدف‌پژوهش: شناخت چگونگی ورود و شکل‌گیری سبک مدرن بین‌المللی و نحوه تاثیر‌گذاری آن بر شیوه‌های معماری در کشورهای ایران و ازبکستان است تا به این سوالات پاسخ داده‌ شود: آیا جریانات فکری، سیاسی و اجتماعی نو‌گرا در کشور‌های ایران و ازبکستان بر فرآیند معماری و ساختمان‌سازی در این دو کشور و ورود سبک مدرن بین‌المللی تاثیرگذار بوده‌اند؟ معماری سبک بین‌المللی در ایران و ازبکستان دارای چه ساختار، ماهیت و وجوه تفاوت و شباهت‌هایی بوده ‌است؟روش ‌پژوهش: این پژوهش به صورت تطبیقی و با رویکردی کیفی به کمک مطالعات اسنادی و میدانی صورت گرفته ‌است که از روش‌تحقیق تاریخی-تفسیری در بخش گردآوری مبانی ‌نظری تاریخی و روش‌ تحقیق توصیفی-تحلیلی در زمینۀ تحلیل آثار معماری استفاده شده‌است. جامعه آماری بناهایی هستند که به سبک معماری مدرن بین‌المللی در ایران و ازبکستان در دورۀ پهلوی ‌دوم ساخته شدند و جامعۀ نمونه شامل آن تعداد از بناهایی است که در بازۀ زمانی مشابه (از نظر سال ساخت) قرار‌دارند و از نظر شباهت‌های عینی و عملکردی دارای قرابت‌های سبک‌شناسانه هستند.نتیجه‌گیری: نتایج حاصل از پژوهش نشان می‌دهند که مولفه‌های سبک مدرن بین‌المللی در هر سه بعد عینی، عملکردی و کالبدی در دو کشور به‌صورت مشابه تجلی یافته‌اند و ظهور مولفه‌های عینی، نسبت به دو مولفۀ دیگر شاخص‌تر بوده است اما ازبکستان در سال‌های (1971-1983 م.) سعی در بازیابی ریشه‌های تاریخی خود داشته‌ است که نمونۀ بارز دستیابی به سبک ملی‌گرا را می‌توان در تزئینات و طرح‌های دوران‌اسلامی به‌کار‌ گرفته‌شده در نمای ساختمان‌های ساخته شده در این دوران مشاهده کرد.

revisiting the influence of modernism on international style architecture in iran and uzbekistan

problem statement: as the classical iranian architecture went out of fashion during the second pahlavi era, iranian cities were poised for renovation. in the same period, the soviet modernization campaign in uzbekistan led to major developments in the country. in this light, international style architecture emerging in the two countries appears to have some similarities and differences.research objective: this study aims to discover how the international style was introduced, developed, and affected the architecture and construction practices in iran and uzbekistan to answer the following questions:  have modernist intellectual, political, and social movements in iran and uzbekistan influenced architecture and construction and the introduction of the modernist international style in the two countries? what is the nature and structure of international style architecture in iran and uzbekistan, and what are their similarities and differences?research method: the present work is a comparative study and adopts a qualitative approach based on documentary and field studies. historical–theoretical foundations were gathered by the interpretive historical method, and architectural works were analyzed by a descriptive–analytical approach. the statistical population consists of international style buildings constructed in iran and uzbekistan during the second pahlavi era, and the sample comprises structures belonging to the same period (construction year) that share stylistic physical and functional similarities.conclusion: the results are suggestive of the objective, functional, and physical manifestation of the modernistic international style components in both countries, but objective components appear more accentuated. uzbekistan, however, displayed an attempt to restore its historical roots from 1971 to 1983, which is reflected in the nationalistic style of architecture materialized in the islamic decorations of the building façades dating back to this period.