جریان‌شناسی رویکردهای نظری مرتبط با فضاهای شهری

بیان مسئله: فراوانی و تعدد نظریه‌ها و رویکردها در خصوص موضوع «فضاهای شهری» و نیز تنوع و تکثر در تعاریف، ویژگی‌ها، دیدگاه‌ها و روش‌های برخورد با این موضوع، باعث شده درک‌های متفاوت و گاهاً متناقضی برای پژوهشگران این حوزه به وجود آید؛ همچنین از آنجا که حیطه‌ فکری نظریه‌های مرتبط با فضاهای شهری صرفاً محدود به یک قلمرو تخصصی خاص نمی‌شود و در چارچوب‌های فلسفی، جامعه‌شناسی، روانشناسی، سیاسی و اقتصادی به آن پرداخته شده، مطالعه و پژوهش در این حوزه را دچار پیچیدگی‌های آشکار و پنهانی کرده است. یکی از متداول‌ترین راه‌های ساده‌سازی و برطرف‌نمودن این‌گونه مسائل، گونه‌بندی رویکردهای نظری است. این مقاله، به دنبال گونه‌شناسی و به عبارت روشن‌تر، ارائه‌ نوعی از جریان‌شناسیِ نظریه‌ها و دیدگاه‌های مرتبط با موضوع فضاهای شهری خواهد بود.هدف پژوهش: جریان‌شناسی پیشِ رو، فراوانی رویکردهای موجود در حوزه‌ «فضاهای شهری» را طبقه‌بندی و به فهم و تحلیل آنچه نظریه‌پردازان مختلف از فضاهای شهری مطرح کرده‌اند، کمک می‌کند؛ توسط این جریان‌شناسی، می‌توان مشخص کرد هر نظریه و نظریه‌پرداز در هر جریان فکری، چه نوع رویکردی، چه نوع شیوه‌ای و چه تعریفی را در خصوص «فضا و فضای شهری» اظهار کرده است. علاوه بر آن با تعریف و چارچوب‌بندی جریان‌های فکری، می‌توان تعلقِ هر نظریه‌پردازِ «فضاهای شهری» را به جریان‌های فکری ارائه ‌شده، پیدا و در این بین، دیدگاه‌های او را بهتر درک کرد. همچنین هر محققی می‌تواند در خصوص پژوهش‌های آتی با موضوع فضاهای شهری، از یک یا چند جریان برای تحقیق و مطالعه‌ خود بهره گیرد و در چارچوبِ آن جریان فکری، فضای شهری موردنظر خود را بهتر تبیین و مطالعه کند.روش پژوهش: به منظور دستیابی به جریان‌شناسی مذکور، از روش «گونه‌شناسی دو بعدی» استفاده شده است. این روش شامل دو مرحله است. مرحله‌ اول مربوط به «انتخاب راهبرد گونه‌شناسی» است؛ «راهبرد تجربی» به عنوان یکی از راهبردهای مرسوم در این مرحله با توجه به هدف مقاله، انتخاب می‌شود. مرحله‌ دوم «ساخت گونه‌شناسی» است که با تشریح «مفاهیمِ کران‌ساز»، «کران‌ها» و «گونه‌های نماینده» و بهره‌گیری از آن‌ها، گونه‌شناسی مورد نظر تکمیل می‌شود. در قسمت تحلیل مقاله چگونگی استفاده از این روش و نحوه‌ ایجاد گونه‌ها بیان می‌شود. نتیجه‌گیری: جریان‌شناسی رویکردهای نظری مرتبط با فضاهای شهری، به سه کلان‌جریان و هشت جریان فکری تقسیم می‌شود: 1) کلان‌جریان تجربی شامل: الف) جریان - تجربی فرهنگی، ب) جریان - تجربی رفتاری، ج) جریان - تجربی انتقادی و د) جریان تجربی -  ادراکی؛ 2) کلان‌جریان نظری شامل: الف) جریان نظری - روان‌شناختی، ب) جریان نظری - انتقادی، ج) جریان نظری - اقتصاد سیاسی و د) جریان نظری - جامعه‌شناختی؛ و 3) کلان‌جریان تجربی - نظری.

A study of Theoretical Streams Related to Urban Spaces

Problem statement: The frequency and plurality of ideas and approaches on the subject of “urban spaces,” as well as the variety of definitions, characteristics, opinions, and methods of dealing with this topic, has led to various and sometimes contradicting perceptions among academics in this field. Furthermore, because urban spaces theories are not limited to a single field of study and have been explored in philosophical, sociological, psychological, political, and economic contexts, research in this topic has clear complexities and requires more investigation. Typifying theoretical ideas is one of the most common techniques to simplify and handle such challenges. This article seeks to provide a typology and, more clearly, a kind of stream of theories and perspectives related to the subject of urban spaces.Research objective: This stream study organizes and categorizes the frequency of approaches in the field of “urban spaces”, making it easier to comprehend and analyze what different urban spaces theorists have proposed. Using this stream study, it is possible to discern what type of approach has been adopted, and what definition of “space and urban space” each theorist and theorist in each stream of thought has articulated. Furthermore, by identifying and framing streams of thought, it is possible to understand which stream of thought(s) each theorist belongs to, and then his/her views can be better understood. In addition, any researcher can use one or more streams in the future to conduct research. Additionally, each researcher can employ one or more streams for future study on the subject of urban spaces and better explain and explore his preferred urban space within the framework of that stream of thought.Research method: To achieve the goal of this study, the “twodimensional typology” method was used. This method consists of two steps. According to the purpose of the article, the first step was to “choose a typology strategy.” “Empirical strategy” was selected as one of the common strategies at this stage. The second step was to “build a typology”, which was completed by describing the “ Constructs “, “Bounds”, and “Representative types” and using them to fulfill the typology. The analysis section of the article explains how to use this method and how to create types.Conclusion: The stream study of theoretical approaches to urban spaces is divided into three main streams and eight streams of thought: 1) empirical macrostream  including a) empiricalcultural stream, b) empiricalbehavioral stream, c) empiricalcritical stream, and d) empiricalperceptual stream; 2) Theoretical macrostream  includes: a) theoreticalpsychological stream, b) theoreticalcritical stream, c) theoreticalpolitical economy stream, and d) theoreticalsociological stream; and 3) empiricaltheoretical stream