نقش برنامه‌ها و اقدامات عمرانی حاجی عبدالغفار نجم‌الملک در نوسازی راه خرم‌آباد- دزفول در دهۀ 1260 شمسی (مسیر کیالان)

بیان مسئله: با وجود تبیین شخصیت علمی و تجربیات نجم‌الملک در علوم مختلف، اقدامات عملی او در حیطه راه و ساختمان چندان مورد توجه نبوده است؛ حال آن‌که یکی از مهمترین اقدامات عمرانی او در خلال دو سفر به خوزستان و نوسازی راه خرم‌آباد- دزفول شکل گرفت که بخش مهمی از اسناد آن در دسترس است. همچنین ناشناخته‌بودن این مسیر مهم تاریخی در پژوهش‌های انجام‌شده، مغفول‌ماندن نقش او در این راستا را مضاعف نموده و موجب شده است برخی از پژوهشگران بسیاری از آثار مهم این سفرها را به دیگر دوره‌های تاریخی منسوب کنند. این پژوهش در پی پاسخ به این سوال است که چه اقداماتی درراستای افزایش کیفیت راه خرم‌آباددزفول، اعم از بهبود سطح راه و ایجاد ابنیه و استحکامات لازم، توسط نجم‌الملک به عمل آمد و مجموع این اقدامات چه تاثیری در کیفیت و تردد در این مسیر برجای نهاد؟هدف پژوهش: این پژوهش تلاش کرده برنامه‌ها و اقدامات عمرانی نجم‌الملک در راستای نوسازی راه خرم‌آباد-دزفول را بررسی و پیامدهای آن را تشریح نماید.روش پژوهش: این پژوهش در دسته روش‌های مبتنی بر سامانه جستجوی کیفی و با راهبرد تفسیری تاریخی انجام شده است. ابزار پژوهش استفاده از اسناد و نقشه‌های تاریخی موجود در سفرنامه‌ها، کتب، مقالات، گزارش‌ها و بایگانی‌هایی است که بعضاً در این پژوهش برای اولین بار منتشر خواهند شد.نتیجه‌گیری: نتایج پژوهش نشان داد برنامه‌های نجم‌الملک و اجرای آن‌ها باعث بهبود چشمگیر کیفیت بستر راه به ویژه در نقاط بحرانی آن گشت و از سوی دیگر او با طراحی کاروانسراهای جدید مبتنی بر نیازهای فضایی نوین، نقش برجسته‌ای در تغییر گونه این ساختمان‌ها در منطقه ایفا کرد که از آنچه تا پیش از آن به ویژه در دوره صفویه وجود داشت، کاملاً متمایز است. این اقدامات شرایط عبور مناسب و امن از این مسیر را فراهم آورد که در اثر اغتشاشات سال‌های پایانی دوره قاجار از دست رفت.

The Role of Haji Abdulghaffar Najm Al-Mulk’s Civil Plans and Measures in Renovation of Khorramabad-Dezful Road in the 1880s (Kialan Route)

Problem statement: ThoughNajm AlMulk is better known for his scientific character and experience in various sciences, his practical actions related to roads and buildings have not received much attention. However, one of his most important civil works, whose essential part is documented and available, was carried out during his two trips to Khuzestan and the renovation of KhorramabadDezful road.The ignorance of this important historical road in past studies has doubled the neglect of his role in this path. This matter has encouraged some researchers to attribute many of the important works to his travels to other historical periods. This research seeks to answer the question that What measures, including improving the road and creating the necessary buildings and fortification, were taken to increase the quality of KhorramabadDezful road by Najm AlMulk? What effect did all these measures have on the quality and transportation of this route?Research objective: This research attempts to examine the civil plans and measures of Najm AlMulkfor renovating KhorramabadDezful road and explain its consequences.Research method: This research is a qualitativesystematic literature review using historical interpretive analysis.Data includes historical documents and maps in travelogues, books, articles, reports, and archives, some of which have been published for the first time.Conclusion: The results showed that Najm AlMulk’s plans and their implementation significantly improved the quality of the roadbed, especially in its critical points. On the other hand, with designing new caravanserais (inns) based on modern spatial needs, he played a significant role in changing the type of these buildings in this region, which are quite different from what existed before, especially in the Safavid period.These measures provided the conditions for a safe and secure passage of this route, which was lost due to the disturbances of the last years of the Qajar period.