بررسی مولفه‌های کارناوالی میخاییل باختین در نمایش‌های شادی‌آور ایرانی

بیان مسئله: کارناوال‌ها، جشن‌های مردمی و عامیانه هستند که در مقابل فرهنگ رسمی و خشک قرار می‌گیرند. در فضای کارناوالی طبقات اجتماعی واژگون می‌شوند. کارناوال با استفاده از ابزارهایی چون انتقاد، هجو، تمسخر و کنایه، قوانین و ارزش‌های حاکم بر جامعه را به چالش می‌کشد، در مقابل فرهنگ رسمی می‌ایستد، فضای تک‌صدایی را بر هم می‌زند و جامعه‌ای چندآوایی، همراه با گفتگوهای متنوع پدید می‌آورد. میخاییل باختین نظریه‌پرداز مهم قرن بیستم در حوزه نقد ادبی با نظریه منطق گفتگویی، فضای نوینی در حوزه‌های گوناگون از جمله ادبیات پدید آورد. یکی از شاخه‌های اصلی این نظریه کارناوال است. مولفه‌های کارناوالی باختین را می‌توان در مقوله نمایش نیز بررسی کرد. این پژوهش بر آن است تا نمایش‌های شادی‌آور ایرانی در اواخر دوره صفوی و دوره قاجار را با ذکر شواهد و نمونه‌ها، بر اساس انگاره‌های کارناوالی باختین مورد نقد و بررسی قرار دهد. هدف پژوهش: این تحقیق به دنبال آن است که با بررسی نمایش‌های شادی‌آور ایرانی و تحلیل ساختاری و محتوایی آنها، نسبت این گونه نمایشی را با نظرات باختین در زمینه کارناوال سنجیده و امکان به‌کارگیری نظریه کارناوالی باختین را در این نمایش‌ها بررسی کند. روش پژوهش: این مقاله به روش توصیفی تحلیلی انجام شده است. در این پژوهش از منابع معتبر ایرانی و غیر ایرانی (به صورت کتاب، مقاله، یادداشت و گفتگو با صاحب‌نظران در دو مقوله متن و اجرا) استفاده شده است. نتیجه‌گیری: نمایش‌های شادی‌آور ایرانی به مثابه کارناوال، فضایی ایجاد می‌کنند تا مردم فارغ از طبقه اجتماعی گرد هم آیند و همراه با سرگرمی و شادی در کنار یکدیگر آزادانه، به انتقاد از فضای رسمی جامعه بپردازند. در آزادی و برابری، گفتگوی حقیقی شکل می‌گیرد و عامه مردم در مدتی هر چند کوتاه، به رهایی و آرامش می‌رسند.

A Study of the Carnival Components of Mikhail Bakhtin in Iranian Delightful Performances

Problem statement: Carnivals are popular and folk festivals that are in contrast with formal and dry culture. In the carnival atmosphere, social classes are overthrown. Carnival challenges the laws and values ​​of society by using tools such as criticism, satire, ridicule, and irony. Carnival stands in opposition to formal culture, disrupting the monolithic atmosphere and creating a polyphonic community with diverse conversations. Mikhail Bakhtin (18951975), an important theorist of the twentieth century in the field of literary criticism, with the theory of colloquial logic, created a new atmosphere in various fields, including literature. One of the main branches of this theory is carnival. The components of Bakhtin Carnival can also be examined in the category of drama. In the present study, the author intends to critique the delightful Iranian plays in the late Safavid and Qajar periods, citing evidence and examples, based on the ideas of the Bakhtin Carnival.Research objective: The present study attempts to examine the relationship between this type of play with Bakhtin’s views on carnival and the possibility of applying Bakhtin carnival theory in these plays by examining Iranian happy plays and structural and content analysis of these plays.Research method: This study is descriptiveanalytical. In this research, valid Iranian and nonIranian sources (in the form of books, articles, notes, and conversations with experts in two categories of text and performance) were used.Conclusion: Delightful performances in Iran a space as a carnival so that people, regardless of social class, come together and criticize the existing space in the official space of society with fun and happiness together. In freedom and equality, real dialogue is formed and the general public is liberated and calmed in a short period.